RONDO

„Mariusz jadł coraz więcej. Stawał się coraz grubszy i coraz bardziej rosła w nim niechęć do świata.”

Odłożyłem pióro.

– Nalej mi jeszcze kawy, mamo, poprosiłem.

Z radia płynęła cicha muzyka. To dobrze, mieć taka matkę. Nie muszę fatygować się i iść do kuchni, jak mam ochotę na kawę. Mogę sobie siedzieć. Słucham muzyki. To mi dobrze robi. Jestem już specem od muzyki. Znam wszystkie programy w radiu. Można mnie przepytywać, jeśli ktoś miałby ochotę. Czytam książki. Ostatnio przeczytałem „Lalkę” Prusa. To jest zupełnie ciekawa książka, mimo, że lektura szkolna. Mama mi powiedziała, że tak naprawdę nazywał się Aleksander Głowacki. Przez chwilę usiłowałem się zastanowić, dlaczego zmienił nazwisko, ale przestałem o tym myśleć. Zamienił, to zmienił. Czy mnie się ktoś pyta, dlaczego n i e zmieniłem nazwiska? W dalszym ciągu nazywam się Mariusz Łękocki, tak, jak na początku. Lubię słuchać muzyki. Lubię, jak mama przynosi mi kawę. Lubię czytać książki. Lubię jeść.

Mariusz jadł.

– Jest ze śmietanką rumową, taką, jak lubisz – powiedziała mama wchodząc.

Z satysfakcją przyglądałem się jej, gdy weszła. Jest jeszcze zupełnie młoda. Prawie wcale nie ma zmarszczek. Jej policzki trochę opadły, ale nie jest to jakaś zauważalna wada. Dwa lata temu poznałem Marietkę, ale mama powiedziała: przypatrz jej się dobrze i wtedy zauważyłem, że ma nogi dość niezgrabne i owłosione. Nie takie, jak moja mama, której harmonijne stopy, łydki i uda wciąż mogą wzbudzić prawdziwy zachwyt.

– Masz rację, mamo – powiedziałem i przestałem się widywać z Marietką. Zresztą, po co mi? Na pewno nie potrafiłaby gotować tak, jak mama. Przedwczoraj były naleśniki. Uwielbiam naleśniki! Szczególnie, jeśli mają takie pyszne, czekoladowe nadzienie z orzechami i sa przykryte grubą warstwą bitej śmietany. Wczoraj do naleśników zjadłem cały talerz musu owocowego i mama bardzo się cieszyła z mojego apetytu. Ale dopiero dzis pokazałem, co potrafię. To wszystko jest takie dobre!

– To jest takie dobre, mamo! – powiedziałem. – Nie mogę ci się oprzeć…

I zjadłem pięć naleśników, talerz musu owocowego, gęsty kisiel i ciasto biszkoptowe z porzeczkami. Popiłem to sokiem greifprutowym i mocną herbatą a mlekiem.

– Jesz coraz więcej – stwierdziła mama uśmiechając się.

Lubię ten uśmiech. jest piękny i prawdziwy.

Mariusz jadł coraz więcej.

Po roku mojego pobytu w collegu zauważyłem w sobie niepokojące zmiany. Nie miałem ochoty na spacery i przestałem w ogóle biegać. Coś działo się nie tak. Koledzy mnie nie odwiedzali. Chudłem. Zrozumiałem to wreszcie, ale dlaczego tak późno? Dlaczego, u licha, tak późno zrozumiałem to, co przecież było oczywistością – absolutna i niepodważalną? Chudłem. Niedożywiony umysł, bo co na Boga, można dostać w takiej studenckiej mensie – ten umysł słabł. Ciało moje słabło. Napisałem list.

– Mamo, źle mi tutaj, wracam.

Trochę się bałem, że zmartwi się, powie: musisz to skończyć, skoro zacząłeś. W końcu przerwałem naukę. Będę musiał powtórzyć rok, jeśli chcę skończyć szkołę.

Alew mama nie zmartwiła się ani trochę. W każdym razie nie dała tego po sobie poznać. Będziesz się uczył w domu, powiedziała, a ja o ciebie zadbam, jak należy. Ach, jaka to ulga móc wrócić do domu. Drzwi szeroko stoją otworem. Gorący obiad paruje na stole. I: Czy wypiłbyś drugi kompot? I: Czy zjadłbyś lody? Zjadłbym! Szczególnie, jeśli poleje się je sosem czekoladowym z odrobiną rumu. A może druga porcję? Czemu nie, może być druga. Przecież nie odmówię ci, skoro już zrobiłaś. I to specjalnie dla mnie.

– Nie mogłem biegać… – użaliłem się.

– Ach tak, – zmartwiła się mama, ale pocieszyła mnie zaraz

– Przecież ty nigdy dobrze nie biegałeś.

To prawda najświętsza. Oczywiście, że nigdy dobrze nie biegałem

Nie miałem też wcale dobrych kolegów. Wszystko to preteksty…

– Wolałeś być u mamusi…

Tuli mnie i śmiejmy się razem.

Mariusz jadł coraz więcej i robił się coraz grubszy.

Inna sprawa, czy to wszystko, co można na ten temat powiedzieć. Znalazłem któregoś dnia wyrzuconego kota. Leżał koło śmietnika, podobny do zmiętej szmaty tak bardzo, ze o mało na niego nie nadepnąłem. . Podniosłem go i schowałem pod marynarkę, żeby nie zmarzł, zanim go zaniosę do domu. Dopiero wtedy zauważyłem, że mnie zadrapał. Dłoń miałem zadrapaną. Krew pokazała się na powierzchni skóry. Jakże mama się zmartwi, gdy zobaczy te podrapane ręce. Kom w końcu jestem, żeby decydować o czyimś życiu lub smierci? Jak niskie muszą być moje myśli, skoro wybierając między zdychającym, nikomu niepotrzebnym stworzeniem, a pełną dobroci i miłości własna matką, wybieram to stworzenie, nie zważając, n i e m y ś l ą c nawet o jej najgłębszych uczuciach?! Zdenerwowałem się nagle i ze złością odrzuciłem kota daleko od siebie. Słyszałem jak plasnął o ziemnie i wraz z tym plaśnięciem rozległ się jego bolesny pisk. Zdenerwowało mnie to jeszcze bardziej. Mogłem go zostawić przecież tam, gdzie leżał. Nie chciałem, do cholery zadawać mu bólu. Dręczyło mnie poczucie, ze powinienem przeprosić istotę, której zadaję ból, skoro uczyniłem to nieumyślnie, i podbiegłem kilka kroków, żeby podnieść go z ziemi. Ale schylając się nad nim, zatrzymałem się w pół gestu. Czyż nie uczyniłem przed chwilą tego właśnie? Czyż nie podnosiłem kota z ziemi ? Dlaczego rzuciłem go z powrotem, skoro go poniosłem? Musiałem mieć jakieś przyczyny. Ważne przyczyny – ale dziwnie nie potrafiłem sobie przypomnieć, jakie. Kot leżał rozpłaszczony i nie patrzył nawet na mnie. Z pewnością zdychał. Po diabła mi zdychający kot? Jednakże, czy nie jest naszym ludzkim obowiązkiem pogrzebać zmarłą istotę, a nie zostawiać jej na pastwę ptaków?

Czułem się nad wyraz zmieszany i brudny.

Brudny! Z krwią na dłoniach, która spływała teraz leniwą strużką. Oto krwawe łzy mojej matki! Jak dobrze, że mnie nie widzi! Nie na takiego chciała mnie wychować, grzebiącego przy śmietnikach nędzarza! Ruszyłem, aby poszukać wody, i coraz bardziej rosła w nim niechęć do świata

Napisałem te słowa i odłożyłem pióro. Kawa stała na stole. Ze śmietanką, jak lubię. To było bardzo prawdziwe, czułem to. Podobało mi się to zdanie: „Mariusz jadł coraz więcej. Robił się coraz grubszy i coraz bardziej rosła w nim niechęć do świata”

Czułem jednakże, że to zaledwie początek. Coś musi być dalej i to coś powinno być rozwinięciem, uzupełnieniem tego, co napisałem.

Fascynujący zamysł – napisać coś.

Mogę uczynić ze swoim Mariuszem wszystko, co zechcę. W każdym razie tak myślałem na początku, ale już po drugim łyku kawy zmieniłem zdanie. Każde słowo ma swoją przeszłość – i przyszłość. Człowiek jest zbyt małą istotą, aby mógł zmieniać w sposób dowolny losy słów. Trzeba się podporządkować logicznej kolejności rzeczy..

Dokąd więc pójdziesz? – pytam swojego Mariusza. I co zrobisz, jeśli rośnie w tobie coraz bardziej niechęć do świata? Świat nie jest temu winien. Świat niczemu nie jest winien. Otacza cię ciasno, obojętny i zimny. Przecież nie można szukać winy w kamieniu przy drodze, dlatego, że się o niego potknąłeś. Więc Mariusz odczuwa niechęć do tego kamienia przy drodze. Trochę to dziecinne z jego strony, ale trudno. Tak się jakoś napisało, więc trzeba brnąć dalej. Coraz większą niechęć nawet do niego odczuwa. Zupełnie głupio.

Znalazłem się w literackim zaułku. W końcu wybrnąłem z niego najlepiej, jak umiałem, to znaczy, opisując po prostu swoje wszelakie, co do tego stanu rzeczy, wątpliwości.

„…i coraz bardziej rosła w nim niechęć do świata. Było to uczucie zupełnie pozbawione sensu, jak nienawiść do kamienia przy drodze, o który się potkniemy. Nie ponosi on przecież winy za nasze błędy. Ani za to, że poszliśmy tą właśnie drogą, ani za to, że go nie zauważyliśmy na niej. I jeśli pomyśleć lepiej, to właśnie on, kamień przy drodze, był tam już wcześniej i ma swoje dobre prawo, aby być w miejscu, w którym leży od jakże dawana, a w każdym razie dawniej, niż my, którzyśmy na jego drogę bezprawnie weszli i kopiąc go zakłóciliśmy jego odwieczny spokój.”

Uznałem, że jest to ładne, chociaż nie rozwiązywało sprawy Mariusza. Miałem niejasną świadomość, że potrzebna jest jakaś akcja. Coś musi się d z i a ć, gdy tak Mariusz idzie tą drogą. To nie wystarcza, że potknął się o kamień.

Kot wskoczył gwałtownie na biurko, a ja przestraszyłem się i nieostrożnym ruchem trąciłem filiżankę. Resztka kawy wylała się cienką strużką, jak nierówna, brązowa, dróżka. Ucieszyłem się. Oczywiście! Jeżeli M a r i u s z idzie tą drogą, to przecież równie dobrze może nią iść ktoś inny. Ktoś, kto wyjdzie mu naprzeciw.

To był znakomity pomysł i ujrzałem zaraz postać kobiecą, która pojawiła się w jasnym kwadracie światła.

– Mamo…

– Kawa ci się wylała.

– Trudno mi wstać, robię się coraz grubszy…

– Poprawiłeś się tylko, ale nic w tym złego, przecież ja ci pomogę. Widzę, jak bardzo jesteś zajęty.

Ta kobieta nie musi być jego matką. W literaturze wszystko jest możliwe. Niech się nazywa Marianna.

Zobaczyłem ją, jak biegnie tą drogą, a Mariusz nie może za nią nadążyć.

– Nie biegnij tak szybko! – woła.

Ona odwraca się. Wiatr rozwiewa jej włosy, które zasłaniają śmiejące się usta. Całą twarz jej zasłaniają, więc odgarnia je dłonią i stoi tak, wyprostowana, śmiejąc się do niego.

– Pospiesz się!!!

– Marianno!

Mariusz dyszy ciężko. Żal mi się go zrobiło. Nie potrafi dobrze biegać. A ona jest taka lekka! Napisałem:

„ Zatrzymał się. Nie mógł biec dalej. Ona też się zatrzymała i to go ucieszyło. Chciał zawołać „Marianno”, ale głos stanął mu w gardle. Patrzył więc tylko an nią dysząc ciężko i modląc się, by nie uciekła znowu. „Boże mój”, wołał w myślach. „Boże, nie pozwól, żeby uciekłą. Wiesz przecież, że jej nie dogonię i gdy ucieknie zostanę znów sam jeden na tej drodze. Nie dopuść do tego, Boże. Zmiłuj się nade mną.”

Marianna była lekka i zwiewna. Jej oczy, wielkie, czarne, patrzyły na niego z uwagą.

– Choć, pospiesz się. Nie zdążymy, gdy będziesz się tak grzebał!

Mariusz nie odpowiedział i Marianna zniecierpliwiła się trochę.

– Nie odzywasz się nawet do mnie. Nie spieszysz się wcale. Przecież wiesz, jak mi na tym zależy!

Czułem, jak Mariusz się modli, ale nie wiedziałem, co zrobić, żeby Bóg wysłuchał jego modlitw. Byli wciąż tak daleko od siebie. On szedł wolno i już nie patrzył na nią wcale. Miał wzrok wbity w ziemie. Szedł coraz wolniej. Chciałem go pospieszyć, wołałem „idź szybciej! Idź, powiedz, że ja kochasz”, ale w tym samym momencie Marianna obróciła się na pięcie, tupnęła i zawołała:

– Nie kochasz mnie wcale!

Potem odwróciła się i biegła dalej drogą, zwiewna, lekka, coraz mniejsza i mniejsza, jak gałązka unoszona wiatrem.

„Mariusz potknął się o kamień przy drodze. Upadł. Upadł na kolana przy tym kamieniu i objął go rękoma, mocno, z całej siły. I płakał. „O, bracie mój” – szeptał do niego w myśli

„jakże ci zazdroszczę! Stoisz tu odwieczny, spokojny i zimny, niewzruszony. Nie ma w tobie ani żalu, ani leku, ani łez. Patrzysz na świat dumny, obojętny, twardy. O, gdybyś tak mógł zrobić mi tę łaskę i zdeptać mnie, robaka, który nie ma już sił iść dalej. Albo pozwól, abym się zamienił w taki głaz, jak ty, a będę ci towarzyszył przy tej drodze, jak brat, po wieczne czasy”

Wzruszyłem się pisząc to. Łza opadła na papier i moja kawowa dróżka rozmyła się zmieniając kształty. Rozmazałem ją palcami.

Mogę palcem czynić każdy wzór na stole. Mogę stworzyć świat i zniszczyć go w jednej chwili. Zdumiała mnie ta moc, którą odkryłem nagle. I to mnie zdumiało, że nie odczułem żadnej radości.

Powinienem zrobić coś ze swoim Mariuszem. Powinienem pomóc mu jednak jakoś. To nie może tak zostać – on i ten zimny kamień. Jeśli mam, jak sądzę, tę nieskończona moc stworzenia, jest moim obowiązkiem dać mu cokolwiek, na czym mógłby się oprzeć. Jakikolwiek punkt zaczepienia.

– Boże! – krzyknąłem. – Jakikolwiek punkt zaczepienia!

Bóg odsunął chmurkę i wyjrzał lekko zdziwiony.

– Hmmm…. mruknął.

Zezłościłem się

– Nie może tak być! Nie może tak być, żeby człowiek został nieszczęśliwy tylko dlatego, że porusza się zbyt wolno!

I wtedy zobaczyłem kota. Przeciągał się w słońcu jak mały lamparcik. Był chudy, ale ładny.

Napisałem:

„Kiedy Mariusz zobaczył tego kota, w jego serce wstąpiła nowa nadzieja. Może to był dobry duch, jakiś znak zesłany po to, żeby było mu lżej na ziemi? Podniósł się. Jednak ruch, który wykonał, był pewnie zbyt gwałtowny, bo kot zerwał się i znikł za jakimś krzakiem.

– Kocie! zawołał Kocie wróć!

Ale kot ani myślał wracać. Wtedy ostro, pełen ogromnego żalu, rzucił kamień w te krzaki, które zabrały mu kota. Rozległ się pisk i jęk jakby ludzki. Twarz Boga wyjrzała zza chmur i surowy, pełen powagi i smutku głos powiedział

– Oto zabiłeś duszę żywą”.

Podobało mi się to, co napisałem. Było takie wzruszające. Poczułem się wyczerpany, ale moje serce przepełnione było satysfakcją. Byłem zadowolony – choć smutny. Ale to nic dziwnego. Któż nie byłby smutny czytając o tak ciężkim losie? Archaizacja, której dokonałem na końcu, wydawała mi się bardzo dobrym posunięciem i ze łzami w oczach powtarzałem sobie w myśli „oto zabiłeś duszę żywą”.

Jest to straszny czyn, za który trzeba odpokutować. Inaczej ciąży na człowieku po wieczne czasy. I nie jest istotne, czy zrobiło się to naumyślnie, czy przypadkiem. Nawet to, z jakiego powodu się to zrobiło, nie jest istotne. Każda dusza, która powstała na tym świecie, żąda ciepła i miłości. jeśli odbierzesz jej miłość – zabijesz ją. Jeśli odbierzesz jej życie – zabijesz również i siebie.

Płakałem powtarzając „wybacz mi, Boże. Wybacz mi. Nie zawsze człowiek jest winien czynów, o które oskarża go świat”. I tak chyba usnąłem. Z głową opartą o biurko, z ręką w rozmazanej strudze wylanej kawy.

Obudziły mnie lekkie kroki mojej matki i jej pełen czułości głos

– Nie zjesz kolacji..? Już czas..

– Mam wrażenie, że jem coraz więcej – odpowiedziałem wycierając zabrudzony rękaw o wierzch spodni.

– Och, nie! – odpowiedziała matka – Jesz tyle, ile potrzebujesz.

Ośmieliłem się zaprotestować

– Jem coraz więcej!

Matka zaśmiała się

– Być może. Nie będę się z tobą spierać. Być może potrzebujesz jeść coraz więcej. Masz ochotę na budyń orzechowy z wiśniami, czy wolałbyś może kluseczki serowe, takie delikatne, wiesz, z cukrem i cynamonem?

– Nic nie chcę. dziękuję. – powiedziałem sucho.

– Dobrze. Oczywiście. Przecież nie będę się z tobą spierać. Ja tylko proponuję. Decyzja należy do ciebie. Nie chcesz teraz jeść, więc dobrze. Nie denerwuj się. Przyjdę później.

Zabrałem się znów do pisania. Na czym to skończyłem? Ach, Mariusz…Więc dokąd on ma teraz iść..? I po co? Po co on w ogóle ma iść dalej? Czy „dalej” będzie inaczej niż „tu”? Czy dla niego w ogóle może być jakieś „dalej”? Dla tego ociężałego człowieka, bez przyjaciół, bez Marianny, bez nadziei na przyszłość, czy dla niego może być jakaś przyszłość?

Walnąłem pięścią w stół. Nie!

Tak nie może być! On musi się któregoś dnia zbuntować. Musi powiedzieć DOŚĆ!

Trzeba zatrzymać to wszystko!

– Jesteś jak nagrana płyta! – krzyknąłem ze złością na cały głos. – O, zobacz, słyszysz? Jesteś tu jak żywa i nie potrzebuję cię już więcej! Słuchaj tylko! Mam tu wszystko, co możesz mi dać!

Wydało mi się to śmieszne, więc zacząłem się śmiać. Śmiałem się głośnym, złym śmiechem, a łzy płynęły mi po twarzy.

Matka usłyszała mój krzyk i weszła do pokoju. Magnetofon kręcił się bezszelestnie

– „Chcesz kawy? Jest ze śmietanką rumową, taką, jak lubisz”

– Jesteś przepracowany – powiedziała rzeczowo z odrobina smutku w głosie i podeszła do biurka. Usłyszałem klik magnetofonu. Wyłączyła go.

Zrobiło się cicho. Poczułem się przepracowany. Ale nad czym to właściwie myślałem? Napisałem, że Mariusz jadł coraz więcej. Że robił się coraz grubszy i coraz bardziej rosła w nim niechęć do świata. Ale zdaje się, że napisałem też coś jeszcze?

– Może zjesz wreszcie kolację? – zapytała matka.

– Tak – kiwnąłem głową. – Zrobiłem się chyba trochę głodny.

Wyszła z pełnym wyrozumiałości uśmiechem na twarzy.

Zawstydziłem się. Taką mam dobra matkę… To prawda, robię się coraz grubszy, ale czy to jej wina? W końcu nikt mnie tu nie przykuł łańcuchami. Mogę wyjść, jeśli chcę. Mogę robić wszystko, co chcę. Przede wszystkim mogę otworzyć przed Mariuszem nową drogę. I powinienem to zrobić. W końcu to ja jestem jego twórca i przewodnikiem. Zapisałem:

„Mariusz zastanowił się chwilę. „Nie wódź mnie na pokuszenie” pokiwał palcem w stronę nieba. „Słyszałem pisk, ale to nie znaczy jeszcze, że zabiłem kota. Jak, przypadkowo rzucony kamień, mógłby tak z miejsca zabić biedne stworzenie? A ty chciałbyś, żebym w to uwierzył, i odszedł pełen winy, i zostawił go tak, samego, na pastwę powolnego konania?”

Śmiałymi rękoma odgarnął krzaki – i ujrzał go tam oczywiście. Biedne stworzenie leżało na ziemi z przygniecionym ogonem, nieprzytomne z bólu.

– Wybacz, nie chciałem zadawać ci bólu – powiedział Mariusz pochylając się nad nim.

Odwalił kamień, zdjął koszulę i wziął go ostrożnie na ręce.

– Wyleczę cię. Będę twoim przyjacielem i na pewno nigdy cię nie opuszczę.

Z pewnością świeciło słońce, gdy szli tak razem, on i kot, dwoje bezdomnych istot, złączonych już na zawsze…”

Skreśliłem „z pewnością”. Oczywiście, że świeciło słońce, gdy szli tak razem. Nie trzeba podkreślać tej oczywistości, bo dziwnym sposobem staje się ona wówczas mniej prawdopodobna. Jeśli piszę „z pewnością świeciło słońce” daje jakoś do zrozumienia, że mogło nie świecić. Że przypuszczam tylko, choć jest to przypuszczenie z dużą dozą prawdopodobieństwa. Ponieważ jednak n a pe w n o świeciło słońce, gdy szli tak razem, napiszę po prostu: „ Świeciło słońce, gdy szli tak razem, on i kot, dwoje bezdomnych istot, złączonych już na zawsze”

Mama weszła z półmiskiem pachnących naleśników z czekoladowym nadzieniem.

– Postaw – powiedziałem.

– Zrobiłam specjalnie dla ciebie. Takie, jak lubisz.

Powiedziałem okrutnie i zimno

– Naprawdę nie widzisz, że jestem zajęty?

Matka zdenerwowała się nagle

– Właśnie dlatego, że tyle pracujesz, powinieneś coraz więcej jeść. Ubzdurałeś sobie, że robisz się coraz grubszy i stąd te wszystkie kłopoty. A komu masz się podobać? Oprócz Marietki nikt tu nigdy nie zaglądał…

Oddech stężał mi w płucach. Niezwykła siła zaczęła rosnąć gdzieś w głębi brzucha i podnosić powoli moje ciało coraz wyżej i wyżej. Wreszcie wstałem. Świat wirował długo i musiałem mocno oprzeć się obiema dłońmi o biurko, żeby nie upaść. Ale kiedy stałem tak już, kiedy całe biurko znalazło się pode mną, poczułem się potężny. Pokój bardzo zmalał i nawet matka zmalała znacznie. Papiery na biurku, z losem Mariusza, dla którego byłem Bogiem, były igraszką w moich rękach.

– KIEDY? – zapytałem

I choć nie powiedziałem nic więcej, matka odrazu wiedziała, że pytam o Marietkę. I choć ćnie podniosłem głosu, był on głosem Boga i widziałem, jak miażdży tę niezdarną, kruchą istotę, która jest moją matką. Z nieskończonej dali, jaka zawsze dzieli Boga od prochu jego stworzenia dobiegł mnie jej piskliwy głosik.

– Ach, była tu raz, czy drugi. Pytała o ciebie, no, pytała o ciebie, raz, drugi, czy może i trzeci, ale ty byłeś zajęty, przecież zawsze jesteś taki zajęty, przeszkadzałaby ci tylko ze swoimi grubymi nogami i ona nawet nie umie gotować. Bywała czasem, ale ty taki zajęty…więc jej powiedziałam, żeby poszła sobie wreszcie precz, że niech cię nie męczy i nie chcesz jej widzieć więcej…

Z mojego okna widać było ścieżkę, wydeptaną ścieżkę przez nasz ogród, i tą ścieżką pobiegła Marietka. Zapłakana biegła, wiatr rozwiewał jej włosy. Zatrzymała się na chwilę jeszcze i spojrzała w moją stronę. jej usta powiedziały coś, czego nie mogłem usłyszeć, przez ten mur dzielący nas od siebie. Chciałem, żeby powtórzyła. Zawołałem:

– Poczekaj!

Ale ona już biegła dalej, coraz dalej, nie zatrzymując się, nie zdążyłem nawet podnieść się z miejsca.

Bóg rozsunął chmurę i spojrzał na dół i ja byłem Bogiem

– Zabiłaś duszę żywą.

Usta mojej matki wykrzywiły się straszliwie i poruszały szybko mówiąc coś, czego nie mogłem usłyszeć, bo byłem zbyt daleko.

– Oto zabiłaś duszę żywą – rzekł Bóg

Matka biegała tam i z powrotem, jak mysz złapana do klatki i Bóg zmartwił się, że nie okazuje skruchy. Wziął więc grom z nieba i rzekł

– Odpokutuj!!!

Po czym rzucił grom na nędzną istotę, aby nie szerzyła więcej zła na ziemi.

Sądzę, że spałem długo. Leżałem na biurku z głową na papierach, i wielkie M wpadało mi w lewy kącik oka . Gdy uniosłem głowę ujrzałem, że kot buszuje w moich naleśnikach. Podniosłem rękę i pogłaskałem go. Wcale nie uciekł. M zamieniło się w wyraz

„Mariusz”, więc napisałem:

„Szli dalej razem wiedząc, że to słońce i droga i cisza świata wokół – że to wszystko dla nich.”

Podobało mi się to.

To jest dobre.

Myślę, że jestem dobry.

Teraz należy tylko stworzyć kogoś, kto wyjdzie im naprzeciw. To powinno być bardzo łatwe. Są przecież wolni. Cały świat należy do nich.

Kiedyś, gdy zdarzało mi się iść taką drogą, odczuwałem bardzo mocno ciepło płynące z nieba. To było coś, co chroni człowieka przed tymi wszystkimi niebezpieczeństwami i krzykiem, przed tym całym chaosem różnych rzeczy. Był taki chłopak w collegu, nie pamiętam już, jak się nazywał. On mi zawsze dokuczał, mówił takie rzeczy, których nie mogłem słuchać i śmiał się ze mnie. Nie wiem, dlaczego tak robił, przeciez nic mu nie przeszkadzałem. Ale robił tak. Nie potrafię nawet przypomnieć sobie, dlaczego się śmiał, ale było to przykre i wybiegałem często na drogę, żeby zaznać spokoju. Opuszczałem śniadania. Czasem musiałem też opuszczać kolację. Robiłem się słaby. Zacząłem chudnąć. Boże, jakże źle mi wtedy było, o mamo, jak źle!

Napisałem:

„_ Spójrz! – powiedział Mariusz przyciskając kota do siebie – Tam idzie matka. Tam! To już niedaleko nasz dom.

Może przycisnął go zbyt mocno, bo kot szarpnął się i zadrasnął go boleśnie. Podrapał mu ręce, ale wyrwał się jakoś i ześliznął niezgrabnie na ziemię.

Mariusz zatrzymał się. Spojrzał na swoje dłonie z których kapała krew i pomyślał „Jak mogę z tak ociekającymi krwią dłońmi wyjść naprzeciw swojej matce?”. Wytarł je o wierzch spodni, ale rozmazał tylko krew i wyglądał jeszcze gorzej niż przedtem. Chciał uciec, ale nie mógł. Nogi, zbyt słabe, ugięły się pod nim i upadł na kolana.

– Ach, dziecko – zawołała matka podchodząc bliżej. – Jakiś ty słaby i wygłodzony. Koniecznie musisz jeść więcej!”

– Mogę zjeść kolację! – zawołałem, bo poczułem się głodny. Kot zjadł wszystkie moje naleśniki.

„- Zrobiłam ci mus owocowy i ciasto biszkoptowe z porzeczkami. A tu jest kawa, ze śmietanką rumową. Taka, jak lubisz.”

Nie można oprzeć się mojej matce. Gotuje tak, że i bogom na olimpie nie mogło być lepiej. Szczególnie naleśniki z nadzieniem czekoladowym, z orzeszkami, podlane lekko rumem, ze śmietanką na wierzchu, puszystą i miękką.

„- Przyniosłam ci naleśniki, cały półmisek. A tu kawa ze śmietanką rumową, taka, jak lubisz.”

Jadłem. Jadłem coraz więcej i robiłem się coraz grubszy.

No i co z tego? Nie każdy musi być szczupły. Nie na tym polega wartość człowieka, czy jest gruby, czy chudy. Rzecz leży zupełnie w czym innym. Nie wiem dokładnie w czym. Może w tym, żeby hodować koty, żeby być tam, gdzie się jest i nie gonić lekkiej, zwiewnej Marianny po wilgotnej od łez trawie?

„- Przyniosłam ci kawę ze śmietanką rumową. taką, jak lubisz.”

Jak ja zacząłem? „Mariusz jadł coraz więcej. Stawał się coraz grubszy i coraz bardziej rosła w nim niechęć do świata”. Tak, ta niechęć do świata, to jest przyczyna wszystkiego. jakaś nieuzasadniona niechęć do całego świata. Z wyjątkiem kotów może. A poza nimi, co poza nimi warte jest zachodu?

„- Chcesz zjeść kolację? Zrobiłam ci wspaniały, gęsty kisiel z owocami, a może zjesz kluseczki leniwe, takie delikatne, wiesz, z cukrem i cynamonem?”

Po co robić cokolwiek, dokąd iść dalej? Czuję się bezsilny wobec swojego Mariusza. Nie wiem, co napisać dalej. Nawet sam Bóg nie wie, co zrobić dalej. Znalazłem się znowu w zaułku literackim i nie wiem, jak z tego wybrnąć. Ciężka sprawa.

Robię się coraz grubszy?

Nie wiem. Nie mam siły się podnieść. Z trudem nawet podnoszę powieki. Czuję, jak głowa opada mi ciężko na biurko. Chyba czas się odprężyć. Gdybym jeszcze tylko mógł wyciągnąć rękę, żeby go wyłączyć…gdybym tylko mógł…. Zaczynam mieć wrażenie, że to jest to właśnie, co powinienem….

„- Chcesz zjeść kolację? Zrobiłam ci wspaniały, gęsty kisiel z owocami, a może zjesz kluseczki leniwe, takie delikatne, wiesz, z cukrem i cynamonem?”

„- Chcesz zjeść kolację? Zrobiłam ci wspaniały, gęsty kisiel z owocami, a może zjesz kluseczki leniwe, takie delikatne, wiesz, z cukrem i cynamonem?”

„- Chcesz zjeść kolację? Zrobiłam ci wspaniały, gęsty kisiel z owocami, a może zjesz kluseczki leniwe, takie delikatne, wiesz, z cukrem i cynamonem?”

„- Chcesz zjeść kolację? Zrobiłam ci wspaniały, gęsty kisiel z owocami, a może zjesz kluseczki leniwe, takie delikatne, wiesz, z cukrem i cynamonem?”

„- Chcesz zjeść kolację? Zrobiłam ci wspaniały, gęsty kisiel z owocami, a może zjesz kluseczki leniwe, takie delikatne, wiesz, z cukrem i cynamonem?”

PIERWSZA WYSTAWA

Malowałam kolorowe kwiaty i dramatyczne drzewa na tle dalekiego horyzontu.

Czasem drogi. Prowadziły ode mnie ku jakiejś dali tak, aby można było iść nimi w myślach. Oczywiście – to ciągle nie było to, co ma być. Ciągle trzeba było setek i tysięcy szkiców, a ogrom pracy nie dorównuje satysfakcji z tego, co się zrobiło. Ale jakoś już się przyzwyczaiłam. Takie życie.

A teraz, mój Przyszły Sponsor chodził po mieszkaniu, oglądał i chwalił wszystko.

– Oczywiście, drogie dziecko, zrobimy wystawę. Trzeba popierać młodych, niechże się rozwijają.

Zrozumiałam, że daleka jeszcze droga przede mną, aby mnie uznał za „rozwiniętą” i uśmiechnęłam się krzywo.

– Życzy pan kawy…?

Wolałam schronić się na chwilę w kuchni. Sama wiem, ile muszę jeszcze pracować. Nie trzeba mi o tym przypominać. Już to, że ktoś chce zabrać moje obrazy i wystawić je w swojej kawiarni, daje mi wielką szansę. Doceniam w pełni. Jestem bardzo rozsądna pozwalając mu w ogóle kręcić się wśród moich prac i wypowiadac swoje opinie. Najchętniej wyrzuciłabym go przecież odrazu. To są m o j e obrazy i m ó j rozwój i co mu do tego, wąsatemu wapniakowi?

Ale oczywiście wiem, że tak nie można, że tylko straciłabym na tym i tak dalej, więc poskramiam swoje złe zamiary i parzę mu kawę. Sama siebie podziwiam. O, jakże jestem opanowana i rozsądna!

I oto słyszę jego tubalny głos pełen autentycznego zachwytu

– Fan-tas-tycz-ne!

Jakiś szurgot, potem:

– Tak, moi drodzy. To jest talent! Ogromne możliwości. Takie dzieło, gdyby ktoś mi pokazał, nie powiedziałbym, że jego autor ma zaledwie 20 lat. Pełna dojrzałość, droga pani.

Mówił wciąż „droga pani”, „moi drodzy”, „drogi przyjacielu” i była w tym jakaś nieprzyjemna dla mnie nuta bufioniastego protekcjonalizmu, ale cóż zrobić. Tym razem zachwyt w jego głosie nie był tylko protekcjonalny.

Weszłam z kawą.

– To dzieło umieszczę w samym centrum – rzekł – Z pozostałych zrobię kompozycję promienistą: kwiaty i drzewa i drogi, które prowadzą na wszystkie strony. To mi zorganizuje całą ścianę główną.

Spojrzałam na obraz, który wniósł do salonu. Był utrzymany w niebiesko-sino-srebrnej tonacji i przedstawiał samotny domek, pogrążony w oparach mgły. Dym z komina zlewał się z ciężko wiszącymi chmurami. Obraz, tak delikatny i tajemniczy w nastroju, namalowany był zdecydowanymi, szerokimi pociągnięciami pędzla. Gdy odeszło się kilkanaście kroków nabierał zaskakującej wyrazistości. Dopiero wówczas wyłaniała się srebrna tafla stawu, nieśmiałe konary drzew i białe światła okien kuszące i budzące lek, jak światła dawno zapomnianej przystani.

– To bez wątpienia pani najdojrzalszy obraz – powiedział Sponsor autorytarnym tonem opatrznie interpretując moje milczenie.

To nie był mój obraz. Wzięłam go od Anki jakieś sześć lat temu, jeszcze przed plenerem, na który pojechałyśmy obie, pół roku później. Anka zawsze malowała takie samotne domki i jej obrazy zawsze były takie szaro-srebrno-sine. Trochę jej zazdrościłam, bo czuło się tu dojrzałość, której nie miała żadna z nas, ale przecież nie potrafiłam – i nie chciałam – malować tak samo. „Mistrzu” pokładał w niej ogromne nadzieje. Bardzo się starał, żeby nie rzucało się to w oczy, ale i tak było widać. Po sposobie, w jaki na nią patrzył. Po tonie głosu, którym udzielał jej skąpych rad. Gdy któraś z nas dopominała się nieśmiało o jakieś wskazówki, „Mistrzu” spoglądał na nią lekko ironicznie i mawiał ciepło:

– Wiesz, kochanie, jak to jest…wyobraź sobie, ktoś daje ci wypracowanie, w którym pisze „wiosna i kwiatki, kwiatki i wiosna”, a potem prosi, żebys to poprawiła, no…to co możesz z tym zrobić?

Była więc Anka.

Dopiero na plenerze zauważyłam, że ma oczy szare i zgaszone. Tachałyśmy na plecach swoje farby, sztalugi, palety, pędzle, stołki i szukałyśmy motywu. Coraz częściej byłyśmy razem. Ja malowałam drzewa i wiejskie drogi, Anka domki w pejzażu drzew.

Czasem świeciło słońce, czasem padał deszcz. Świat zmieniał się, ale dla mnie w najchmurniejszą pogodę pulsował utajonym kolorem. Domki Anki zawsze były delikatne i tajemniczo szaro-srebrno-siwe. Piątego dnia nadszedł kryzys. „Mistrzu” podszedł do nas, uszczęśliwił mnie mówiąc, że źle maluję drzewa i żebym patrzała lepiej na to, co robię, że moje drogi są bez wyczucia a niebo do dupy. Postał chwilę nad Anką i w milczeniu pokiwał głową. Potem poszedł.

Anka rozpłakała się. Myślę, że nie z tego powodu, że „Mistrzu” nic nie powiedział. Myślę, że to była tylko kropka nad „i”, że coś burzyło się w niej od dawna, a teraz po prostu wybuchło. Gdyby mogła, darłaby swoje obrazy w strzępy, ale nie można przecież drzeć płótna! Rzuciła się na ziemię, darła rękoma trawę i krzyczała jak dzika „nie!”, „nie!”, „nie!!!”

Nigdy nie widziałam jej w takim stanie . Nie wiedziałam nawet, jak ją pocieszyć. Ani o co tu naprawdę chodzi.

Po pół godzinie uspokoiła się trochę. Piłyśmy gorącą herbatę z termosa i gryzłyśmy poranne bułki, bo Anka powiedziałaa, że nie wróci na obiad, a ja nie chciałam jej opuszczać.

– Nie mogę… wystękała wreszcie

– Czego nie możesz? spytałam delikatnie.

– To koniec. Nie umiem malować.

Zaprotestowałam.

– Przecież malujesz najlepiej z nas wszystkich!

Wtedy zaczęła płakać. I płakała tak gorzko, że miałam ochotę płakać razem z nią.

– Nie mogę…. – szepnęła znów przez łzy – Ja już się nie rozwijam.

– Dlaczego…? szepnęłam

– Boże! Ja nie mogę wyjść poza tę paletę! Czy ty tego nie widzisz? Czy wy wszyscy tego nie widzicie?! Nic się nie zmienia. Wszystko jest szare, i niebieskie i białe i srebrne i sine i szare, szare, szare!!!

Długo nie potrafiłam tego zrozumieć. Myślałam, że maluje tak, jak chce. Te obrazy pasowały do niej. Do jej postaci delikatnej i kruchej, do jej ciągle nieobecnych, szarych oczu z wyrazem lekkiego zamyślenia.

– Czy sądzisz, że ja nie w i d z ę?! – spytała mnie nagle. – Trawa jest w różnych odcieniach zieleni i granatu, niebo filoletowo-złote, a tamten mak, o, czerwony! Te konary drzew mają wszystkie odcienie brązu i belki tej chałupy są kolorowe

Spojrzała na swój domek w błękitno-białej tonacji i zacisnęła wargi.

– Przecież ja to w i d z ę…

Następnego dnia przyszłyśmy na to samo miejsce, a Anka z determinacją w oczach malowała swój motyw. Była absolutnie zdecydowana oddać wszystko tak, jak pan Bóg przykazał, w ciepłej harmonii roztopionej słońcem kolorów. Pracowała szybko, zaciekle. Skończyła tuż przed obiadem. Zostawiła obraz na sztalugach i spojrzałyśmy na niego z odpowiedniej odległości.

Nie dało się ukryć.

Jej słońce było tak słoneczne, tak gorące, tak przejrzyste, że rozpaliło niebo do białości. Srebrne jego promienie ogarniały wiejską chatę i załamywały się na belach szrością, podkreślając błękitne pasy i śnieżną biel ram okiennych. Obok chyliły się ku niej biało-czarne, błękitnem prześwitlone konary wątłych drzew.

Obraz był zwiewny i w przedziwny sposób tajemniczy.

Anka nie powiedziała nic.

Potem też się nie odzywała, przez cały czas obiadu. A po obiedzie wróciłyśmy do naszych zostawionych na polu płócien. Widziałam, jak starannie wyciąga wszystkie swoje białe, niebieskie, szare farby. Jak pakuje je w plastikowy woreczek i z woreczkiem tym odchodzi daleko. Jak potem, z zaciśniętymi ustami i oczami zamienionymi w dwie wąskie szparki, powoli i konsekwentnie zmienia kolory swojego obrazu. Żeby trawa była ciepłozielona, drzewa złotobrązowe, słońce czerwonozłote. Dużo to pracy wymagało. Bardzo dużo. Ale w końcu dopięła swego. I w końcu, pod koniec dnia, gdy zaczynało porządnie już szarzeć i naprawdę trzeba było wracać, jej obraz był gotów. Został całkowicie i konsekwentnie zmieniony. Był naprawdę zupełnie inny. Był kolorowy.

Nie było w nim nic ze srebra i błękitu i szarości.

Nie było w nim nic z pociągającej tajemniczości.

Nie było w nim w ogóle nic godnego uwagi.

I z tym mdłym, nic nie mówiącym obrazem pod pachą Anka wróciła do obozu.

– Przykro mi – powiedziałam patrząc Sponsorowi w oczy – Ale to nie jest mój obraz.

Sponsor zatrzymał się w pół gestu. Chciał się zachować godnie, ale nie potrafił.

– Czyj więc!?? zawołał nie ukrywając zniecierpliwienia.

– Koleżanki – odparłam bawiąc się jego zdenerwowaniem.

– Droga pani – stęknął poprawiając się na fotelu – Przecież umowa między nami stoi. Ja absolutnie nie cofam swojego słowa. Ja jestem lojalny i tak dalej. Ale sądzę, że ma pani nic przeciwko temu, żeby również koleżanka miała swoją szansę. Niewątpliwie jest pani inteligentną osobą. I wrażliwą oczywiście. Bardzo proszę mi powiedzieć, gdzie mogę znaleźć koleżankę. Bardzo proszę…

Słuchałam, jak jąka się i plącze. Żałosny widok. Oczywiście, powiedziałam mu. Dlaczego miałabym mu nie powiedzieć?

– Nie wiem, gdzie teraz mieszka, Drogi Mój Sponsorze, ale pracuje na poczcie. Od ósmej do szesnastej, okienko osiem.

Bardzo szybko dopił swoją kawę i niemal wybiegł. Nie zatrzymywałam go. I tak wróci do mnie jutro. Anka spaliła wszystkie swoje obrazy i od tamtego czasu nie namalowała już nic więcej.

MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY PŁASZCZ

Mój śnieżnobiały płaszcz

„Kto nie wdychał zapachu wilgotnej ziemi, nie wędrował świtem niewidoczną ścieżką wzdłuż górskiego potoku, nie ślizgał się po obnażonych konarach drzew, kto nigdy nie zachłysnął się przejrzystą świeżością powietrza i nie pił go łapczywie, jak spragniony wędrowiec wodę – ten nie wie, co znaczy życie!”

Erwin uniósł głowę znad biurka. Patrzał chwilę, jak mewa z krzykiem wzbiła się nad śmietnik, kątem oka złapał przekrwione spojrzenie starego psa leżącego u jego stóp, potem narzucił ciemnoszary płaszcz i wyszedł.

Ludzie na przystanku stali skupieni w solidarną grupę ponurego milczenia.

– Przyjedzie…?

– Może…

– Będzie opad…?

– Może…

Ludzie w czerwonych kamizelkach uwijali się po szosie z gęstymi miotłami pośpiesznie odgarniając błotnistą maź na skraj krawędzi. „Jednak nasza interwencja do władz miasta nie była bezskuteczna” – pomyślał Erwin z wyraźną satysfakcją . Szary, przegubowy autobus podjechał majestatycznie. Wnętrze szyb dokładnie oblepione było reklamami butów firmy GUMOL na specjalnie podwyższonej podeszwie i kapeluszy CAP z szerokim, spadzistym rondem. Kierowca informował na każdym przystanku, gdzie się znajdują i dokąd jadą dalej. Przezroczyste szyby w ogóle nie były potrzebne. Pół godziny później Erwin stał przed grupą studentów i spokojnie wyjaśniał im prawa logiki.

-Wnioskowania indukcyjne oparte sa na naszym doświadczeniu i te wnioskowania są zawodne. Z tego, że wczoraj wzeszło słońce, dziś wzeszło słońce i z tego, że moje, ojca, dziadka i pradziadka doświadczenie wskazuje na to, że po nocy wstaje słońce, wnioskuje, iż jutro również wstanie słońce. Ale…

Dlaczego dał im ten przykład? Głupi przykład, o co mu właściwie chodzi? Słońca prawie nie widać, w ten sposób niczego się nie nauczą. Trzeba dawać przykłady bliższe ich doświadczeniu.

Gdy wrócił, Joan była już w domu. Poznał to po śnieżnobiałym płaszczu wiszącym w przedpokoju. To już szósty w tym tygodniu.

– Joan?…

Przy pierwszym myślał, że to taki bunt, zabawa. Potem zaczął się niepokoić, a w końcu ogarnęła go rozpacz. Był nawet u lekarzy, ale oni nie dają żadnej nadziei. Zastał ją skuloną w kłębek na tapczanie.

– Boże, Joan, skąd ja mam brać na to wszystko? Przecież musimy z czegoś żyć.

M u s i m y ż y ć!!!

Delikatnie odgarnął jej włosy z czoła i napotkał spojrzenie wielkich, zielonych oczu. Uśmiechnęła się czule.

– Spójrz tylko kochanie, jest śnieżnobiały. Śnieżnobiały.

Pięć pokrytych lepką mazią płaszczy leżało już na śmietnisku.

– To nie deszcz, Joan, to taki opad. Nie powinnaś wychodzić z domu, gdy pada.

– Bzdury, kochanie! Za dużo oglądasz telewizji.

– Ależ, Joan…

Długowłosa, zielonooka Joan władczym gestem odrzuciła grzywkę z czoła i ogarnęła go całą mocą swego wzroku.

– Po prostu przestań w to wierzyć!

Zatrzymał ją w domu, jak nowa Szecherezada opowiadając o swoim dawnym życiu. Ale wtedy, po trzech dniach, gdy przestało wreszcie padać, Joan wyszła po swój pierwszy biały płaszcz.

Dobrze, że są opady. Spłukują to wszystko i powietrze staje się na jakiś czas trochę bardziej przejrzyste. Aleksander Dunhil dostał w tym roku nagrodę Nobla za wykrycie, że opady mają pozytywny wpływ na jakość gleby. Więc dobrze, że są. Ale niestety woda łączy pył w trwałą, gęstą maź o specyficznym zapachu. Nie można jej tak po prostu usunąć. Lepkim ciężarem kładzie się na drzewach, ulicach, wisi w powietrzu. Mimo to Joan nie wróciła wtedy czarna, jak córka kominiarza. Weszła do domu w śnieżnobiałym płaszczu, a on uznał to za świetny kawał i śmiali się razem tańcząc po pokoju.

Do następnego opadu.

Erwin ostrożnie strzepnął swój płaszcz i delikatnie zamiótł pył z podłogi. To nie może być zakład zamknięty. Musi znaleźć jakies inne rozwiązanie. Z pokoju na górze dobiegły go tęskne tony fletni pana. Zajrzał do szafki. Cleaner już się skończył. Znów trzeba wyjść. trudno. Zagwizdał na Ramba i stary pies ociężałym krokiem przywlókł się do jego stóp. Erwin narzucił na niego psią narzutkę i zręcznie podwiązał pod brzuchem. Niektórzy twierdzą, że osady pyłu dobrze robią na sierść, ale on miał na ten temat swoje zdanie.

Tej nocy długo palił u siebie światło. W jego cieple wiosenna ziemia rodziła jaskry, zawilce i podbiały, a pies tropiciel pewnym truchtem podążał za śladem kun. W chłopskiej izbie, pachnącej ziemniakami i oborą, gospodyni tajemniczym gestem odkrywała przed nim naczynie z nowonarodzonymi indyczkami…

Wstał późno. Zegar wskazywał dziesiątą.Miał wrażenie, że jest troche bardziej szaro niż zwykle, ale może to tylko złudzenie? W końcu każdego dnia otwierał oczy z uczuciem zdziwionej przykrości, jakby się nie mógł pozbyć obrazu słońca pod powiekami.

Ludzie na przystanku stali zawartą, solidarną grupą. Podobni do siebie, jak konary buków, patrzyli w tę samą stronę.

– Przyjedzie…?

– Może…

Erwin przestępował niecierpliwie z nogi na nogę. Myślał o Joan zamkniętej na klucz w pokoju na górze.

– Prezydent powiedział, że opady opadając robią dobrze na umysł – rzucił niedbale.

Spojrzeli na niego z niesmakiem, nawet wrogością

– Heretyk!

– Może jednak robią – zaśmiał się Erwin

Sam ten śmiech był czymś nieprzyzwoitym, ale Erwin poczuł radosną satysfakcję, że zasiał w nich jednak jakieś ziarno niepewności. Umysł żyje, póki ma miejsce na „może…”

Autobus długo nie przyjeżdżał. Ludzie w czerwonych kamizelkach szufelkami odgarniali maź na skraj krawężnika. Wieczorem przyjedzie cysterna i wielkie ssawki wciągną maź do wnętrz pojemników.

Wykład tego dnia szedł mu wyraźnie niemrawo, bo wciąż myślał o Joan. Gdyby więcej zarabiał, sam kupowałby jej codziennie białe płaszcze, żeby mogła żyć w tym swoim śnie. Ale teraz trudno jest o pracę. To nasunęło mu pewien pomysł. Z całą pewnością dobry…

Wracając wydał prawie wszystkie swoje pieniądze na zakup pędzli i farb najlepszego gatunku. Strzepnął swój płaszcz, wytarł ostrożnie podłogę i serdecznie spojrzał na śnieŻnobiały płaszcz Joan. Wczorajszy płaszcz! Wbiegł na górę.

– Joan?!…

Spała. Sen to piękna rzecz, Joan. Sen to życie. Tak by chciał, żeby nigdy już nie obudziła się z tego swojego snu, żeby była szczęśliwa.. Przebrał się. W twoim ręku, Boże, bym zdążył! Nie było dużo mebli, łatwo się dały usunąć. Wszystko, oprócz tapczanu ze śpiącą Joan, który przesunął na środek pokoju i nakrył delikatnie cienką folią.

Na początku była ciemność? Absurd! Na początku było światło! Biel! Biel! Biel! Jasność ścian, sufitu, okna, z której wyłaniały się wolno kolory tęczy. Zmęczył się. Joan poruszyła się przez sen. Ten drobny ruch, jakiś niezauważalny niemal gest ramion, wzbudził w nim nowa falę podniecenia i radości. Jasny błękit nieba! Ujrzeli wpierw jasny błękit nieba i maleńkie, pierzaste obłoczki napływające leniwie z zachodu. I słońce! Słońce zalało cały świat, całą ścianę i okno, aż do podłogi. A potem drzewo. Wielka stara lipa, pod której konarami można znaleźć upragniony cień. Stoliczek będzie biały, lekki. I stanie, o tu, pod tą gałęzią. I krzesełeczko też białe. Jak ze snu. Joan wyszyje na nie kolorowe poduszki. W kwiaty. Daleko, na zachodzie, zarys gór. Gdzieś z nich spływa strumień. Coraz wiekszy, bliższy. Pędzi po kamieniach łamiąc się w maleńkie, szalone wodospady. Pstrągi można łowić w takiej wodzie. Joan, Joan, widzisz, jak pięknie?!

Zwinął pochlapana farbami folię i postawił białe łóżko pod obrośniętą dzikim winem altaną. Joan spała ciagle. Ostrożnie zniósł ją na rękach na dół. Trzeba coś zrobić, żeby duszny zapach farb ustąpił miejsca świeżemu powiewowi wiatru. Zamknął pokój na klucz. Nie trzeba, żeby Joan weszła tam za wcześnie. Ubrał płaszcz, kapelusz, i wyszedł.

Ludzie w czerwonych kamizelkach kręcili się jeszcze. Widocznie osad był dzisiaj większy niż zwykle. Szło się ciężko. Powietrze było lepkie i duszne. Ledwo zdążył przed zamknięciem sklepu.

Wracał podwójnie uradowany. Zielony szlaczek klimatyzatora zapachowego przywiódł mu na myśl wysokie trawy, wśród których leżał, przyciśnięty brzuchem do ziemi, słuchając jednostajnego szumu strumienia, jak muzyki. I nagrywał go, jak muzykę. Musi mieć gdzieś w swoich szpargałach to nagranie. Powietrze przeszył charakterystyczny, orzeźwiający powiew i Erwin zaczął biec, żeby zdążyć przed opadem. Nie ma pieniędzy na wyrzucanie w błoto!

W progu zderzył się z Joan ubraną w swój biały płaszcz i gotową do wyjścia. Pośpiesznie przekręcił klucz w zamku. Erwin stał łapiąc oddech i uspokajając rozszalały rytm serca. Oczy Joan zwęziły się w wąskie szparki.

– Chcę wyjść, Er! Lubię spacerować, gdy pada deszcz!

Delikatnym, zdecydowanym ruchem Erwin ujął ją pod łokieć.

– O, tak, Joan, pięknie jest spacerować, gdy pada deszcz. Krople deszczu pluskają i rozbijają się o nasz parasol. Albo możesz zadrzeć głowę i łapać je prosto w usta. Ale pomyśl, czy nie byłoby jeszcze piękniej spacerować, gdy świeci słońce?

– Słońce…?

– O tak, słońce. Nagrzana ziemia paruje ciepłem, a ty szukasz miejsca na odpoczynek i znajdujesz je w cieniu rozłożystej lipy…

Wyraz dziecinnej zaciętości znikła z twarzy Joan i ustąpiła miejsce dziecinnemu zdumieniu

– Żartujesz chyba…

– Skądże, Joan, skądże! Jeśli chcesz, pójdziemy razem na ten spacer. Tak dawno nie byliśmy razem. Usiądziemy pod drzewem, a strumień będzie nam szemrał…

– Er… – jęknęła Joan

Jej oczy zrobiły się okrągłe i szkliste. Bez oporu pozwoliła się odwrócić od drzwi i zaprowadzić do kuchni.

– Tylko poczekaj tu na mnie – mówił Erwin żarliwie – Poczekaj! Przecież nie mogę pójść na taki spacer brudny…Obiecujesz, że poczekasz?

Joan kiwnęła głową.

– Jeśli się stąd ruszysz… – zagroził Erwin – nigdy więcej już po ciebie nie przyjdę!

Kiedy wrócił, a wydawało mu się, że wrócił po nieskończenie długim czasie, Joan siedziała przy kuchennym stole tak, jak ja zostawił, z głową opartą na rękach.

Wchodzili na górę powoli. Objęci. Oboje w bieli. Erwinowi serce grało Mendelsona. Biorę z tobą wieczny ślub, Joan. Joan szła obok niego, prosta i piękna, i pełna tak bezgranicznego oddania i ufności, że Erwina zalała fala męskiej dumy. Któryż mężczyzna może ofiarować swojej kobiecie takie szczęście?

Powoli, z wielkim wzruszeniem, otworzyli drzwi do raju.

Powitało ich słońce, cisza i senny szum strumienia. Po twarzy Joan płynęły gorące łzy miłości. Uklękła pośrodku pokoju. Erwin uniósł ją, i całując jej łzy, przytulił do piersi. A potem wziął ją na białym łożu w altanie zarośniętej dzikim winem. Śpij szczęśliwie, słodka Joan…

Wrócił do siebie krańcowo wyczerpany wydarzeniami dnia, nie mogąc stłumić szlochu, który rozsadzał mu piersi i wybuchł, gdy tylko zamknął za soba drzwi pokoju.

– Boże! Boże! Boże! Boże!!!

Stary Rambo przywlókł się ociężale i położył mu łeb na stopach

– Boże! Boże!

Czy to jest droga, która prowadzi do ciszy w Tobie? Gdzie jest ziemia, na której możemy zostawić swój ślad?

Spał długo. Tak mocno i ciężko, jakby miał nigdy się nie obudzić.

Następnego dnia nie poszedł do pracy. Zadzwonił, że jest chory.

Dwa tygodnie od tego zdarzenia zdechł Rambo. Uczynił ogromny wysiłek, żeby poderwać swoje ciało, wsparł się obiema łapami o jego nogi, położył łeb na jego udach, a kiedy Erwin przytulił ten drogi, stary łeb, Rambo wydał z siebie radosny skowyt, jak pies biegnący na polowanie, potem opadł na ziemię i z głębokim westchnieniem ulgi przeniósł się do swego psiego nieba. Do zobaczenia, stary przyjacielu!

W pierwszym odruchu Erwin ubrał się, wziął psa na ręce i wyniósł z domu, chcąc go pochować gdzieś w ogrodzie. Ale natychmiast po wyjściu za próg zmienił zdanie. Było coś upokarzającego i niegodnego w rozgrzebywaniu tej błotnistej mazi, w mieszaniu jej z ziemią, w narzucaniu jej na wiernego, dzielnego psa,

Wrócił do mieszkania. Psa zawinął troskliwie w jego własnym wysłużony kocyk i wykręcił numer telefonu.

– Krematorium?

Tak, zwłoki, cóż by innego? Ale zwierzęcia. Psa…

Nie chciano mu zrobić tej przysługi, choć gotów był zapłacić więcej. To nieprawda, że mają za dużo ludzi, ani to, że dym psa bezcześci ludzkie zwłoki. Erwin czuł to wyraźnie. Prawda musi leżeć gdzieś głębiej, w jakim atawistycznym, niemożliwym do opanowania lęku o siebie. A więc zaszliśmy tak daleko… Dopiero kilkunasty zakład z rzędu zgodził się na wykonanie usługi za horrendalną sumę. Erwin zostawił ostatnie oszczędności i zabrał prochy psa do domu.

Sklepy krzyczały zewsząd jaskrawymi neonami, światła witryn zalewały chodnik. Erwin szedł szybko, z pochyloną głową: zielony, fioletowy, żółty….Wielkie, kolorowe manekiny spoglądały na niego z wysokości eleganckich wystaw. Główne ulice były wysprzątane, ale już przy wejściu na pierwszą boczną odnogę poślizgnął się w błotnistej mazi. Znowu trzeba będzie interweniować. Jak to jest, żeby przy takim bezrobociu nie można było porządnie zorganizować sprzątania miasta? – pomyślał ze złością. Nie odpędzą się od niego! Będzie interweniował tak długo, aż te czerwone mrówki zrobią całą robotę. Kopnął jakiś kamień, który nie zdążył nawet nabrać rozpędu, tylko przesunął się z przeciągłym mlaskiem. Wzdrygnął się z obrzydzeniem. Tfu!

Tej nocy śniło mu się, że jego studenci, zachwyceni wykładem, wstają z miejsc, żeby zrobić mu owację. Erwin kłania się, na lewo i prawo, coraz niżej i niżej, aż do samych stóp potężnego guru. „Czego ich nauczyłeś?!” „Czy potrafią zmienić świat?” Erwin, spocony ze strachu, pada na kolana: „Panie, wybacz, …Ja jestem tylko logikem. Świat jest pozbawiony logiki. Jest nie-logiczny!” Guru śmieje się i jego śmiech jest jak huk grzmotu. Walą się domy. Całe miasto ugina kolana i rozsypuje się w czarny, lepki gruz. Wielki palec wskazuje na niego z mocą „jesteś mrówką! Jesteś czerwoną mrówką! I nie wrócisz do ludzkiej postaci, póki nie zrobisz z tym porządku. P o r z ą d e k przede wszystkim!!!

Obudził się zlany potem i drżący. Porządek. Chciał pogłaskać psa, ale przypomniał sobie, że psa już nie ma. Ani Joan. Właściwie to lepiej. Nie trzeba nikogo wyprowadzać na spacer, o nikogo się martwić… Drżąc ciągle wszedł do kuchni, zapalił gaz pod czajnikiem. Wysoki dźwięk gwizdka przywoływał na myśł bezpieczne czasy dzieciństwa. „Mamo!” Poczuł się bezradny jak dziecko. Noc bez gwiazd. Czarna, gęsta, lepka maź. Całą duszą poczuł jej obcość i wrogość. To ona jest winna! Dlatego skaczą z góry na dół. Żeby wskazać swojego mordercę. Rozplaskują się na niej. Plask! Łatwo skoczyć, gdy i tak umarło się już wcześniej.

Rankiem wstał, jak zwykle. Ludzie w czerwonych kamizelkach łopatami zbierali ciemną maź na skraj krawężnika. Zauważył martwą mewę na śmietnisku. Ciekawe, co jej się stało?

Na przystanku ludzie skupieni w grupę solidarnego milczenia omawiają codzienne sprawy.

– Przyjedzie…?

– Może…

– Będzie opad…?

– Może…

Autobus podjechał majestatycznie.

Studenci uczyli się wyciągać prawidłowe wnioski.

Jakieś ciało plasnęło o bruk.

Ktoś śmiał się głośno. Ktoś śmiał się tak głośno, że ludzie patrzyli na niego potępiającym, złym wzrokiem. Śmiech jest zabroniony! Za dużo pyłu wpada do płuc. Ze śmiechu można nawet umrzeć! Biegł potem dysząc ciężko i wypluwając ciemną ślinę. Joan, poczekaj na mnie! Nie uciekaj tak szybko, przecież widzisz, że nie mogę za tobą nadążyć!

O TYM, JAK POWSTAŁO PAŃSTWO NA WYSPIE WIELKIEGO JEZIORA

Wszystko wokół drgało i trzęsło się. Zapadały się domy, śpiewające krzewy, wielkie kwiaty.

Wzburzone wody Jeziora otaczającego najpiękniejsze państwo na świecie płonęło wszystkimi kolorami tęczami.

– To jest takie piękne! wołali ludzie zapatrzeni w czerwone i błękitne ognie tryskające pod niebo i ginęli w zachwyceniu.

Od dawna nie potrafili nic robić, jak tylko śpiewać i tańczyć, patrzeć i zachwycać się pięknem świata. Gdzieś daleko, po drugiej stronie Jeziora stary, dobry Król Wyspy odwrócił się i westchnął ciężko

– O, synu mój, nawet gdybyś powrócił, nie masz już królestwa….

Nagle jacyś ludzie porwali go do karety

– Jedziemy!

– Dokąd…?

– Tam, gdzie jest twoje prawdziwe miejsce, Królu Wyspy.

Z jego rąk wysunęła się prastara księga i z jękiem upadła na ziemię.

Tylko wszędobylski pajączek, który jest zawsze tam, gdzie ktoś potrzebuje pomocy, mógł usłyszeć jęk księgi, która upadła ciężko na ziemię. Leżała teraz otwarta, więc usłużnie wbiegł na jej stronice.

„Było to milion trylion lat temu, kiedy na świecie nie było nic jak tylko trzy Duchy: Wielki Duch Światła i Ciemności, Dobry Duch i Zły Duch. Dobry Duch był dobry z całego serca, a Zły był po prostu zły. Świat pod nimi rozciągał się pusty i goły. Aż gdy nadszedł czas, Wielki Duch Światła i Ciemności powiedział im: Budujcie!

I zaczęli budować – Dobry Duch wraz ze Złum Duchem.A każdą rzecz musieli zrobić wspólnie. Zrobił Dobry Duch kwiaty piękne i pachnące, to Zły zaraz zwierzęta, które te kwiaty zjadają. To Dobry zrobił owady i kolorowe motyle, żeby pyłek kwiatom przenosiły, żeby rodziły się szybciej i więcej ich było; a zwierzętom dał trawę zieloną, smakowitą, żeby kwiatów nie jadły. To Zły na to ze złości zrobił jeszcze większe zwierzęta i kazał im polować, czychać, łapać i pożerać. Martwił się i płakał Dobry Duch, ale nie mógł przecież ich zniszczyć, bo był Dobry. Więc dodał im tylko – sobie na pociechę – kolorowe futerka, złote lub czarne, lub złote w czarne paski, i kazał, by były czułe i troskliwe dla swoich dzieci. To na to Zły Duch suszę stworzył, żeby co pewien czas ginęło w ogóle wszystko, co żyje. A Dobry Duch zbudował wtedy mocne, grube rośliny, które w liściach zawsze trzymają wodę i zbudował owoce wypełnione mleczkiem, żeby jednak nie wszystko, co żyje, umarło. I tak sobie świat budowali.

A gdy powstały już lasy i jeziora, i zwierzęta, i wschody i zachody słońca, i burze z piorunami, i ptaki, a wszystko to żyło, walczyło, rozkwitało, zjadało się, pachniało, uciekało – wtedy zabrali się wreszcie do tworzenia ludzi. A było to tak:

Zły Duch pomyślał sobie:

– Stworzę ja po kryjomu coś takiego, co niby to małe i niepozorne, ale mocarne będzie i zachłanne, ze ani się obejrzysz, a tu raz-dwa zniszaczy wszystko wokół, żeby samemu panować nad światem. A takie to będzie sprytne, że nawet Wielkiego Ducha wykiwa, a wtedy ja zawładnę Światłem i Ciemnością.

A Dobry Duch myślal sobie:

– Żeby ten Zły nie mieszał mi się do pracy, to stworzyłbym jeszcze istotę zupełnie niewielką, ale mądrą, wrażliwą, żeby widziała i rozumiała, jakie to wszystko piękne, kolorowe i bogate. Ale cóż, nie wolno nic robić potajemnie.

Siedział więc i ogromnie się martwił, kiedy – co to?! – zwierzęta i kwiaty wołają:

– Ratuj! Ratuj! Zły Duch tworzy istotę, która nas zniszczy!

Zerwał się wtedy – a była to już ostatnia chwila – i dorzucił tej istocie mądrość i wrażliwość.

I tak powstał Człowiek.

A Duchy wciąż pracowały, w pocie czoła, dzień i noc. Państw powstawało coraz więcej, aż wreszcie nie starczyło już miejsca na ziemi, a Duchy śmiertelnie zmęczone legły obok siebie w wielkim wyczerpaniu.

Kiedy nadszedł znów czas, pojawił się Wielki Duch Światła i Ciemności, obejrzał świat i zapytał:

– Zadowoleni jesteście ze swego dzieła, Dobry i Zły Duchu?

– O, nie! – wykrzyknęli obaj.

– Wielki Duchu Światła i Ciemności – powiedział Duch Dobry – jakże mam być zadowolony? Z całego serca kocham wszystko, co żyje, i pragnąłbym, by na świecie nie było nic, prócz radości, piękna i szczęścia. Pracowałem, jak mogłem najlepiej, a teraz łez powstrzymać nie mogę, gdy na to patrzę. Oto biegnie sarna, piękna jak królowa, i woła: „Ratuj, Dobry Duchu” – a za nią głodne wilki pędzą stadem i wołają „Dobry Duchu, pomóż!”. A ja jestem bezsilny i serce mi krwawi. O, moja piękna sarna! O, moje głodne wilki!

– Mam być zadowolony? – parsknął Zły Duch – namęczyłem się, jak nigdy, a tu, gdzie się nie obrócę, tam mi coś pachnie, tam mi coś rozkwita, nawet najdziksze tygrysy ubrane są w jakieś kolorowe łatki,a do siebie czulą się jak kociaki. Co gorsza, muszą być dopiero dobrze głodne, żeby zechciały polować. Nigdzie prawdziwego zła – może tylko tych kilku ludzi, co ich zdążyłem ulepić, zanim mi się ten drugi nie wtrącił!

– Takie to nijakie wszystko – powiedzieli obaj – Nie mamy żadnych powodów do zadowolenia!

– Mnie się to podoba! – rzekł Wielki Duch Światła i Ciemności. – I chcę was wynagrodzić. Wybierzcie sobie po kawałku ziemi. Będziecie na niej panować. I niech mi się już jeden drugiemu do pracy nie wtrąca!

I rzeczywiście była to najlepsza nagroda dla zniechęconych budowniczych świata.

Zły Duch wybrał sobie miejsce obszerne, rozległe i przestronne. Zatarł ręce i tworzy!

Co zwierzę, to drapieżne. Co człowiek, to bardziej agresywny, podstępny i zły. Zwierzęta warczały, rzucały się na ludzi i na siebie. Ludzie walczyli, zabijali siebie i zwierzęta, a mądrości mieli tyle tylko, ile jest jej w sprycie i podstępie. Okradali się więc, oszukiwali i mordowali i nikt nie miał dla drugiego litości. Ale też nikt nie mógł być zadowolony, bo zaraz sam był okradany, oszukiwany i mordowany.

Zły Duch był z początku bardzo dumny ze swego dzieła, ale rychło mina mu zrzędła.

– Jak tak dalej pójdzie – pomyślał – to niedługo nie będę miał nad czym panować!

I tak też się stało. Drapieżne zwierzęta pozagryzały się nawzajem, pomordowali się ludzie,w których nie było ani odrobiny uczucia. Nie minęło dziesięć lat, a jego kraj stał się pustym i martwym kawałkiem ziemi.

Dobry Duch wybrał sobie miejsce w najbardziej odległym zakątku, dalekie i ciche, żeby nikt nigdy nie zakłócił spokoju jego mieszkańcom. Dla pewności otoczył je jeszcze szerokimi wodami Wielkiego Jeziora. A potem, z wielką miłością przystąpił do budowania państwa na Wyspie Wielkiego Jeziora.

– Aż do samego końca świata wszyscy będą szczęśliwi! – radował się Dobry Duch.

– Ptaki są po to, żeby śpiewały- powiedział i stworzył wiele kolorowych, śpiewających ptaków

– Drzewa są po to, żeby ptaki miały gdzie mieszkać – stwierdził i stworzyl wiele mocnych, zielonych drzew

– Krzewy są po to, żeby mieszkały w nich zające, sarny, i inne zwierzęta – pomyślał i stworzył krzewy, a w nich zające, sarny i inne zwierzęta

Potem stworzył błękitną, szumiącą wodę i słońce, które było czasem złote, czerwone, lub pomarańczowe.

A potem zbudował przecudne państwo, w którym każdy dom był inny od drugiego, a wszystkie tonęły w kwiatach, ogrodach i zieleni. I kiedy wszystko było już gotowe, nawet sam pałac dla króla, uśmiechnął się Duch i powiedział:

– No, czas już na ludzi!

I zaraz powstały tancerki i sklepikarze, kupcy i nauczyciele, dworzanie i wieśniacy. A byli tak przemyślnie zrobieni, że żaden nie chciał być czymś innym niż właśnie jest. Każdy pobiegł zaraz do swojej roboty: tancerki tańczyły, szewcy szyli buty, dwór zakrzątnął się wokół Króla, sprzątacze sprzątali. A kiedy słońce zaczęło zachodzić za horyzont, wybiegli wszyscy na ulice i patrząc, jak jego purpurowa poświata barwi kolorem ich twarze, domy i drzewa, czuli się nieskończenie szczęśliwi.

Zły Duch niecierpliwie przestepował z nogi na nogę, parskał ze złości i aż się pocił z wielkiego zdenerwowania.

– Chociaż troszkę złości i zawiści… – szeptał do siebie – Chociaż małą odrobinkę chciwości…

Zerkał z ukosa na tłumek zachwycony zachodem słońca, gniótł coś w garści, coś tam sobie mamrotał pod nosem, aż nagle wychylił się w stronę Dobrego Ducha i krzyknął

– A weź udław się tą swoją dobrocią!!!

– Oj, bo przestaniesz być Duchem! – zagroził mu Duch Światła i Ciemności

– Nic przecież nie mówię! – zaprotestował Zły Duch i zamilkł przestraszony.

Jednak Słowo zostało już wypowiedziane. Uniosło się nad ziemią i głosiło: „dasz swoim ludziom wszystko, czego zapragną, i dasz im jeszcze więcej. Ale nadejdzie dzień, w którym i to będzie za mało. I stanie się Cud. A wraz z nim koniec twojego państwa.”

Ledwo pajączek przebiegł ostatnią literkę, gdy zakołysało się Jezioro. Gorący wiatr zrzucił go na nadbrzeżny kamień, zaszumiał w kartach Starej Księgi. Westchnęły odwieczne słowa – i rozpadły się w proch i nicość. Zadumał się pajączek nad dziwnym losem najpiękniejszego na świecie państwa, zamyślił, a potem wyrzucił swoją pajęczynkę i pofrunął tam, gdzie buduje się szary, zwyczajny dzień. .

WŁADCA

Przyszedł do mnie mały i poważny. Żeby pomóc jego tacie.

– Co się stało?

– Nie może zasnąć. – powiedział patrząc na mnie wielkimi oczyma. – Noc nie może rozpostrzec nad nim swojej władzy.

– Ma jakieś problemy i nie śpi po nocach – uściśliłem.

– Nie! – potrząsnął główką i powtórzył – Noc nie może rozpostrzec nad nim swojej władzy. Sam mi to mówił. W dzień jesteśmy we władzy słońca. Dlatego śmiejemy się, chodzimy i pracujemy. Jak słońce zajdzie za horyzont przechodzimy pod władzę nocy. Dlatego śpimy i mamy marzenia senne. I jedno i drugie jest potrzebne. Ale….ale…..

Nie mógł dalej mówić, patrzał tylko na mnie błagalnie.

– No dobrze – powiedziałem klepiąc go przyjaźnie po ramieniu. Zobaczymy, co da się zrobić.

Stojące jeden obok drugiego wysokie bloki zawsze przywodzą mi na myśl wielkie, betonowe ule. W dzień są jednostajne, szare i smutne. Noc zapala w nich ciepłe światełka poprzecinane tu i ówdzie kolorową zasłonką. Jako dziecko lubiłem wspinać się na palce, żeby zajrzeć choć do najniższego z okien. Chciwie łapałem fragmenty kształtów i odgadywałem z nich kształt snującego się za nimi życia. Teraz nie muszę się już wspinać na palce, ludzie sami zapraszają mnie do środka. Otwierają przede mną drzwi i nie wstydzą się wcale swoich chorych, brudnych, nieuporządkowanych wnętrz. Niech pan wejdzie, doktorze, proszę bardzo! Znam to osiedle na pamięć. Na jednym ze skwerów, który oddzielał dwie betonowe ulice, zbudowano kościół. Kiedyś dzieciaki mogły grać tu w piłkę. Teraz mają przed sobą tylko czerwony mur i drzwi do wspólnej modlitwy

„Nasze winy odpuść nam Panie…”

Jestem winny! Bo miałem ochotę wejść i wchodzę. Bóle gardła, katary kiszek, łamanie stawów, nic pięknego. I chce teraz wyjść – a nie mogę. Płacą mi za to.

Idę za dzieckiem przez jakąś klatkę schodową, brudną i stęchłą. W windzie, która skrzypiąc ruszyła w górę, śmierdziało moczem. Na ścianie ktoś napisał „Iwona to kurwa, daje dupy darmo”. Wstrzymałem oddech, ale nie wytrzymałem do ósmego piętra. Tuż przed otworzeniem drzwi, pełną piersią wziąłem głęboki haust powietrza. Obrzydliwość! Wreszcie winda stanęła, przeszliśmy jeszcze kilka schodków w górę i mały pchnął jakieś drzwi, które otworzyły się bez trudu.

– Nie boicie się złodziei? zażartowałem, ale nie zrozumiał chyba, co mówię. W jego oczach zabłysła miłość pełna nieskończonego oddania i lęku, jak u małego, opuszczonego nagle psiaka. Położył palec na ustach w geście milczenia.

– Tata…..

Dostosowałem się do tej ciszy i wszedłem do pokoju, gdzie odwrócony do nas plecami siedział przy biurku człowiek. Patrzał w okno. Z lewej strony cicho pracował komputer.

– Tato…..

Mały delikatnie dotknął jego ramienia

– Przyprowadziłem lekarza. On ci pomoże….

Człowiek nie odpowiedział. Milczenie trwało tak długo, że poczułem się nieswojo. Właściwie nie byłem tu potrzebny. Mimo, że drzwi stały szeroko otworem wyraźnie nie byłem potrzebny. Zamierzałem coś powiedzieć, ale mały znów mnie powstrzymał. Trwaliśmy więc tak, wszyscy troje, w ciszy, której w końcu, wolno i cierpliwie ukształtowały się słowa

– Lekarza…..? A jakimże to pan jest lekarzem?

Spytałem małego wzrokiem, czy mogę się odezwać, a on kiwnął przyzwalająco główką.

– Zwykłym lekarzem, ogólnym.

– Ogólnym…. – powtórzył wolno człowiek ciągle nie odwracając głowy – To dobrze. Globalne spojrzenie. Całościowe. Człowiek najwyższą wartością. Tak pan pewnie sądzi.

– Syn mówił, że ma pan kłopoty z zasypianiem – zagaiłem ignorując jego rozważania.

– Nie tak! Nie tak powiedziałem! zawołał mały prawie z płaczem – Powiedziałem, że NOC NIE MOŻE ROZPOSTRZEC NAD TOBĄ SWOJEJ WŁADZY.

– To prawda – rzekł człowiek cicho. – Nie może. Nie może, ponieważ to ja jestem jej władcą.

Zamilkł. A potem odwrócił się nagle ruchem tak gwałtownym, że przestraszony cofnąłem się bezwiednie.

– Władza! Och! Czy wyobraża pan sobie, jak ciężki jest żywot króla? Każdy myśli, zaszczyty, pieniądze… A to jest ogromny ciężar.

Znów zamilkł spuszczając głowę na piersi. Wyglądał, jak szary cień, skulony w wielkim fotelu. Drobny przecinek, chudy i mizerny, o ciężkich powiekach i ostrym, jak dziób ptaka, nosie. Po dłuższej chwili podniósł głowę i spoglądając na mnie z bezbrzeżnym bólem powtórzył cicho.

– O d p o w i e d z i a l n o ś ć.

Oboje, ja i mały, czuliśmy teraz, że to już wszystko. Powinienem odwrócić się i wyjść. Nie miałem tu nic więcej do roboty.

– Może napiłby się pan herbaty….. – zapytało dziecko lękliwie.

Położyłem mu dłoń na ramionach.

– Chłopcze – powiedziałem poważnie – Nie wiem, czy będę mógł pomóc twojemu tacie. Nie jestem chyba odpowiednim lekarzem.

Pociągnął mnie za rękę do kuchni, żebym nie widział łez w jego oczach.

– Mam jeszcze herbatę….O, i cytrynę mam. I cukier! Kiedyś było tu więcej rzeczy. Były tu różne dobre rzeczy, którymi mógłbym pana poczęstować. Tato pracował…. – głos mu się załamał, ale zaraz opanował się – Potem nie mógł już spać, a jak człowiek nie śpi, nie ma siły pracować w dzień i pan to na pewno rozumie…

Wyciągnąłem recepty i zapisałem małemu lekarstwo na sen. W odruchu dobrego serca wyjąłem dwa złote.

– Masz synku, kup to tacie.

– Czy przyjdzie pan za kilka dni zobaczyć, jak się tata czuje…?

– Dobrze – powiedziałem.

Powiedziałem „dobrze”, i wybiegłem. Wybiegłem zostawiając to „dobrze” za sobą, jak wielką górę, żeby nikt mnie nie gonił. Jakiś ciężar wisiał w powietrzu, coś, czego się bałem i od czego musiałem uciec!

Ale jego oczy widziały mnie. I śledziły mnie długo jeszcze. Gdy szedłem po schodach. Gdy biegłem przez ulice i przepychałem się wśród jakiegoś zbiegowiska. O co ci chodzi, dziecko? Czy to ja jestem winien, że twój ojciec nie może zasnąć? Dałem mu lekarstwo, po którym będzie spał. Będzie spał mocnym snem bez snów, ale to oczywiście nic nie pomoże. Obudzi się do nowego snu, od którego nie ma już ucieczki, bo dzieje się w jasnym świetle dnia. Czy to rozumiesz, dziecko?

Ogarnęła mnie wściekłość. Kobieta, z którą byłem wydała krzyk rozkoszy, a jej ciało zaczęło drgać konwulsyjnie wyprężając się w łuk. Przytrzymałem jej nogi i wbiłem się w nią raz i z całą mocą raz jeszcze. Nie można uciec od snu, gdy dzieje się w jasnym świetle dnia! Dzieje się! Ciągle. Oto twój sen żywy, RZECZYWISTOŚĆ. Po długiej chwili jej oczy otworzyły się i wpatrywały we mnie z bezgranicznym uwielbieniem.

Oczy chłopca też patrzyły na mnie z uwielbieniem. Ale i wyrzutem.

– Już tydzień nie byłeś u nas. Obiecałeś sprawdzić, jak tata się czuje.

– Cholera! – rzuciłem i wielkie oczy napełniły się łzami

– Idę, skoro muszę iść!

Kobieta poruszyła się

– A ty leż tu! zawołałem – Leż tak z rozłożonymi nogami i czekaj na mnie.

– I jak się pan czuje?

Komputer zgasł z lekkim błyskiem.

Ojciec podniósł się z fotela przy oknie i szedł ku mnie w granatowym równo skrojonym garniturze.

– Lepiej, znacznie lepiej. Nie męczę się już tak w dzień bez żadnego powodu. Śpię mocno. To znacznie ułatwia pracę w nocy. Gwiazdy widać wyraźniej i do wiekszej głębokości. Rozumie pan? Dalej.

Zdenerwowałem się. Co za bzdura! Wszystko mnie denerwowało. Napisy w brudnej windzie, gdzie obok starego „Iwona to kurwa, daje dupy darmo”, ktoś domazał DAJ KONTAKT!!! Litery były czerwone i spazmatycznie rozedrgane, a w nozdrza bił smród rozkładającego się moczu. Nędza! Nędza i poniżenie. W każdym z tych okien, które zapalają się nocą. Które żądają ode mnie ekarstw na rozmaite choroby, a ja udaję, że wiem, co jest ich przyczyną. I muszę biegać, w górę i w dół, po tych schodach, po uliczkach, obok kościoła obok śmietnika, muszę wdychać smrody zanieczyszczeń i przycinać sobie palce o automatyczne drzwi, podczas gdy oni wierzą, że uleczę ich popsute ciała.

Chciałem powiedzieć mu to. Bzdura, brać lekarstwo na dzień! Ale dziecko położyło palec na ustach uciszającym gestem

– Śpi się w nocy… – powiedziałem więc delikatnie, jak do naprawdę chorego, ale czułem, jak każdy nerw drga we mnie niespokojnie. – Śpi się w nocy, a w dzień trzeba pracować. Lekarstwo trzeba brać na noc, żeby dobrze spać.

Twarz Ojca rozjaśnił uśmiech pełen dobroci i zrozumienia. Chłopiec uśmiechnął się również. Kiwał do mnie palcem pokazując na uśmiech Ojca i również się uśmiechał.

– Tak, dzieci mają takie różne wyobrażenia…- westchnął Ojciec – Ale jakże się mylą! Dzień niesie tyle niepokoju. Tyle zbędnych szumów, fałszu. O, pan trzęsie się cały. Ja to rozumiem. Tyle bólu dzieje się w dzień. I człowiek biega wśród tego bólu i przesiąka nim i nie może spać po nocach. Czy pan bierze lekarstwo na sen, doktorze?

Odwróciłem się do malca

– Przynieś herbaty, dziecko

– Nie mamy już herbaty, proszę pana.

Wyciągnąłem portfel

– Idź, kup nam coś dobrego.

Usiadłem i wskazałem Ojcu miejsce obok

– Śpię dobrze, ale pan? Żadnych snów? Dobrze pan sypiał….dniami?

– Pan nie rozumie, drogi doktorze. Ja też pracowałem w dzień. O, jak pracowałem! Duże księgi, wielkie obliczenia. Ludzie handlują, sprzedają, żyją…wie pan, jak potrafią. Potrzebują obliczeń. Duże pieniądze dają za cyfry. I ja też chodziłem, kupowałem to, czy tamto, za te pieniądze. Ale głównie pracowałem. Całe ściany pełne segregatorów. Firma Wilkoń, firma Ajax, firma Bobrowski i spółka…. I wie pan, nie mogłem spać, te cyfry tak mi przed oczyma latały.

Chłopak przysunął ławę, rozłożył chleb, masło, ser. Lał herbatę do szklanek i promieniał szczęściem.

Kobieta płakała pochylona nad wanną. Wymiotowała.

– Przecież dałam ci wszystko! Siebie ci dałam, całe swoje życie! Nie mam już nic więcej…

– Robiłaś, co chciałaś – rzuciłem. – A teraz ja robię, co chcę.

Jej szloch drażnił mi uszy.

– Potrzebuje wreszcie spokoju! Moja praca wymaga koncentracji.

– To wszystko było bardzo męczące – mówił Ojciec. – Obliczenia, cyfry. A przede wszystkim to, co się za nimi kryje, wie pan. Taki straszny ból ludzki. Ci, którzy są oszukani, którzy pracują na kolanach, którzy tracą dzień za dniem i rok za rokiem i z każdą chwilą zbliżają się ku śmierci. Ale liczą. I liczą. Żeby mieć coś, za co można kupić coś, żeby sprzedać coś. Nazywają to „poziomem życia”. Mówią „mam taki poziom życia”, albo „mam taki poziom życia” i zawsze znaczy to: „mogę pracować tyle, żeby dać im tyle i tyle pieniędzy, żeby kupować od nich to czy tamto”.

Miałem ochotę ją zbić tak, żeby wreszcie zamilkła. Ale zamiast tego zadarłem jej spódnicę, kiedy tak stała nad wanną i wbiłem się w nią od tyłu. Wiedziała, co to znaczy. Jest moją własnością i musi być mi posłuszna nawet, kiedy ją wyrzucam jak zużytą ścierkę.

– Nie kochasz mnie…

– Daj spokój!

– I któregoś dnia, doktorze, kiedy tak nie mogłem spać, przez odsłonięte firanki zajrzał do mnie księżyc. Wisiał na granatowym niebie biały, okrągły i pyzaty – i uśmiechał się.

To był taki kontrast wobec tego płaczu wydobywającego się z moich cyfer, że zaraz podbiegłem do okna i otworzyłem je szeroko. Każdy zrobiłby tak na moim miejscu. To zwykła, ludzka ciekawość. Musisz się przecież dowiedzieć, dlaczego on uśmiecha się tak po prostu, podczas gdy wszystkie moje cyfry uginają się pod ciężarem cierpienia, zanoszą łkaniem i szlochem.

– Czego się śmiejesz? – pytam więc

A on na to:

– Uśmiecham się.

– Do kogo?

– Do ciebie

– Nie wstyd ci? Kiedy ja tu ślęczę nad pracą, aż mi oczy łzami zachodzą, ty się tak po prostu śmiejesz…?

– Mam dla ciebie lepszą robotę – mówi.

Poklepałem chłopca po ramieniu. „Gawędziarz z twego taty” chciałem powiedzieć. Ale on wpatrywał się w niego z tym znanym mi dobrze wyrazem bezgranicznego uwielbienia. Złość mnie wzięła.

– Twój tata jest chory! powiedziałem brutalnie

– Tak. – zgodził się chłopczyk nie zmieniając wyrazu twarzy

– Musi iść do szpitala! – zawołałem potrząsając nim gwałtownie.

Gdyby był kobietą, rozpłakałby się. Ale on był małym mężczyzną.

– Nie. – powiedział cichutko, ale bardzo pewnym głosikiem. – Pan do tego nie dopuści.

Wszystko dzieje się zbyt szybko, by można to było właściwie uchwycić. Wspinałem się na palce do tajemniczych świateł wysokich okien i biegłem po wielkim polu krzycząc głośno, a teraz sam zgasiłem komputer i pozwalałem, by jego słowa docierały do moich uszu.

– Jaką robotę? – pytam więc – A księżyc na to: ”spójrz na mnie. Na niebo spójrz. Na gwiazdy. Nieskończone wszechświaty zawieszone w ciemności. Słyszysz ich śpiew? Teraz, kiedy jest cicho, gdy podniesiesz głowę znad swoich rozszlochanych cyferek, napewno usłyszysz ich spiew. Będą szczęśliwe, kiedy będziesz je liczył. Nikt jeszcze tego nie dokonał, a przecież o ile są piękniejsze…” Tak mi mówił, doktorze. I ja zrozumiałem, że jest to jedyna prawda. Że tam, w nieskończonej ciemności mieszka dobro, i śpiew i wieczność. Huk dnia je zabija. Nas zabija. Nie noc, doktorze – dzień! Więc zacząłem je liczyć, jedna po drugiej, jedna po drugiej…

Mógłbym może wszystkiemu zapobiec, ale nie potrafiłem. Nie potrafiłem zrezygnować z oczu, które patrząc mówią „jesteś władcą” i patrząc czynią, że jestem nim właśnie. Kto mógłby zrezygnować z uwielbienia, które kładzie się do stóp i jak narkotyk zniewala?

Sądzę, że dlatego właśnie poszedłem wtedy z tym malcem, że dlatego posłuchałem go i wspinałem się za nim po brudnych schodach, aż do tych drzwi, które otwierają się za poruszeniem klamki.

– Nie boicie się złodziei?

– Gwiazd nie można ukraść, doktorze. Nie można ich kupić, ani sprzedać. One maja swoją godność. Dlatego nie płaczą nigdy. Śpiewają. Żaden człowiek nie może dotknąć ich godności.

Znałem potem tę drogę na pamięć. Drogę po brudnych schodach, po zakamarkach ulic, obok kościoła wielkiego jak sredniowieczna twierdza, gdzie ludzie dzień w dzień, a szczególnie w niedzielę, z pokorą uznają swoje wielkie winy.

Przynosiłem małemu pieniądze

– Kup sobie coś.

Jej też tak powiedziałem. W końcu nie jestem bez serca. Ale nie mogłem już patrzeć na jej łzy, więc wyjechała. Praca lekarza, mówiłem ci chyba, wymaga skupienia. Kiedyś mogłem się przy tobie zrelaksować, ale teraz…

Jakoś tam sobie żyła, pewien czas, a potem umarła spokojnie i cicho.. Grypa.

Było mi potem przykro. Było mi naprawdę przykro, bo człowiek chory powinien mieć przy sobie lekarza. Ale nikogo wtedy nie było, na tamtym zadupiu.

Więc czy to nie było wezwanie z zaświatów, kiedy mały przyszedł patrząc tak na mnie? Jego oczy mówiły: o, jakże jesteś wielki. Jesteś potężny i wszechmocny. Ty jesteś całym światem i nadzieją i możesz czynić wszystko, czego zapragniesz. Instynktownie po prostu musiałem na to odpowiedzieć.

Tak to sobie tłumaczyłem za każdym razem, gdy szedłem z małym na górę, gdy dawałem mu pieniądze, gdy pokornie słuchałem jego gestu nakazującego milczenie. Teraz powiedział;

– Pan do tego nie dopuści.

I już wiedziałem, że ma rację. Cała moja wściekłość prysnęła jak bańka mydlana. oczywiście, dziecko, oczywiście, że do tego nie dopuszczę. Nie ma zresztą takiej potrzeby, żeby szedł odrazu do szpitala. Przecież Ojciec nikomu nie przeszkadza. Nie jest agresywny. jedyny problem w tym, że nie zarabia, ale w końcu ja mogę wam przynieść te parę groszy miesięcznie.

– Liczenie gwiazd to też praca – ciągnął Ojciec. – Też męczy. Ale ktoś musi ją wykonać. Są bardzo wdzięczne i zawsze odpowiadają mi spiewem. Tylko jest ich niezwykle, niezwykle dużo. Właściwie nie mogę powiedzieć, czy jest ich jakaś skończona ilość, bo nie policzyłem jeszcze ich wszystkich. Musi pan bowiem wiedzieć, doktorze, że w miarę pracy nad nimi wyostrza się wzrok i z każdym tygodniem widzę coraz dalej i lepiej. Przez pewien czas czułem się przeciążony – dzień był taki agresywny ze swoim nieustannym, napastliwym jazgotem – ale teraz, dzięki pana lekarstwu, jest naprawdę znacznie lepiej. Zasypiam mocno i mój umysł może porządnie wypocząć zanim znów wróci do swoich obowiązków.

– Drogi panie księgowy – powiedziałem, bo od pewnego czasu chciał, żebym tak go nazywał – Drogi panie księgowy, jednak czy nie lepiej wrócić powoli do starych przyzwyczajeń?

– Pan jest taki rozdygotany, doktorze, drży pan cały. Każdy nerw drży w panu, nawet, jeśli stara się pan to ukryć. O, niech pan tylko przyłoży słuchawki! Czy nie słyszy pan w swoim wnętrzu klaksonów samochodów? Czy nie słyszy pan krzyku ludzi? I płaczu, przede wszystkim płaczu.

Pokiwał głową ze smutkiem i zrozumieniem.

– To jest dzień, doktorze. To jest dzień.

Chłopiec przyniósł nam herbatę. Przysunął ławę i postawił na niej chleb, ser i masło. Kroiliśmy sobie małe kawałki, smarowaliśmy masłem i jedliśmy w wielkim skupieniu. Przez zaciągnięte zasłony nie wpadał żaden promień słońca.

– Przyzwyczajenia – ciągnął Księgowy – cóż one znaczą? Z przyzwyczajenia jem z panem, bo lubię pana, a naprawdę nie musiałbym już więcej jeść. Ale lubię pana, więc mogę zrobić tę uprzejmość. To jest też rodzaj przyzwyczajenia.

Ale jeśli przywyczajenia prowadzą do zagłady, czy warto, aby trwały? Jeśli to tylko codzienny ból? Wiesz, doktorze, teraz, gdy śpię w dzień, przenikam coraz dalsze i dalsze obszary. Nieskończoność wszechświatów. To, co pan spostrzega jako małe punkciki, to są w istocie wielkie słońca. I są wokół nich różne planety. Niektóre puste i zimne, ale niektóre zupełnie dobrze zaludnione. I ludzie żyją wtedy na nich zupełnie tak samo, jak my.

Poczułem się zmęczony. Właściwie nie wiem, kim była Irena. Pamiętam jej absolutne oddanie. Moją gwałtowną namiętność. Ale ostatecznie to wszystko tonie w jej szlochu i moim poirytowanym zmęczeniu tym wszystkim.

– To tylko dzień, doktorze. Niech pan spróbuje raz wziąć swoje lekarstwo na sen.

Przychodzę tu, bo oczy małego nieustannie patrzą na mnie z bezgranicznym uwielbieniem. I dlatego, że znam tę drogę na pamięć. A przede wszystkim dlatego, że nie ma tu żadnych łez. Nawet smród windy tak mi już nie przeszkadza, a ostatnio sam dopisałem „Iwona jest super!” Systematycznie przynoszę lekarstwo na sen i odbieram za to ogromną wdzięczność. Żaden pacjent nie był mi nigdy tak wdzięczny i żaden nie oczekiwał tak niewiele. Po różnych nosach, gardłach i płucach, Księgowy jest dla mnie coraz częściej miejscem prawdziwego wypoczynku. Za każdym razem chłopak wita mnie radośnie, jak psiak, jak Irena kiedyś, oczami, które mówią „wiedziałem, że przyjdziesz, że znów przyniesiesz z sobą szczęście”. Siadamy przy ławie, jemy, a ten biedny, chory człowiek opowiada mi o swoim

nowym świecie. I w jakiś sposób jest to naprawdę szczęście.

– Wiesz – powiedział ostatnio, bo dawno już przeszliśmy na „ty” – Wiesz, jak dalekie światy widziałem wczoraj? Władam niemal całą ciemnością, w każdym razie objąłem już 18 miliardów gwiazd. To jest sporo setek tysięcy lat świetlnych. Dzięki twojemu lekarstwu mój umysł żarzy się jak ognista kula i przenikam nocą wszechświaty oświetlając je bez trudu. Niektóre są tak ciekawe, że chętnie zostałbym, na nich dłużej, ale muszę je liczyć. Ta praca zobowiązuje. Lecę więc dalej i dalej. I wiesz co okryłem w zakątku pewnej galaktyki, która jest na końcu wszystkich możliwych światów, nieco na bok od głównej drogi?

Zawiesił głos i patrzał na nas z wyrazem triumfu na twarzy, który jednak po chwili zamienił się w bezbrzeżny smutek.

– Tam jest taka maleńka planetka… – zaczął cicho głosem, od którego nieoczekiwanie ciarki przeszły mnie po plecach.

– Maleńka planetka. Zagubiona, bardzo, bardzo daleko.

Zrobiło mi się zimno. Dłonią pokazałem chłopcu, żeby przyniósł koc.

– Ty mnie rozumiesz…. – szepnął Ojciec patrząc na mnie

Słyszałem, jak krople wody z nie dokręconego kranu uderzają o dno umywalki. Kap….kap….

kap….. Moja dusza ścisnęła się, nie wiedzieć czemu, nieznanym bólem. Ujrzałem maleńką planetkę, nie wieksza była od pokoju Ireny, gdy pierwszy raz wziąłem ją w ramiona, kruchą i bezradną. Gdzieś, z wysoka, dobiegał mnie głos

– Na tej planetce jest tylko jedno, zupełnie ciemne, zamknięte pomieszczenie. Taka klatka, bez drzwi i okien.

– Czy wiesz….- szepnąłem do chłopca – Że twój Ojciec jest Władcą Nocy?

– Tak…. – odszepnął mi równie cicho. – Zawsze o tym wiedziałem.

– W tej ciasnej, ciemnej klatce na końcu świata – ciągnął Władca, a jego głęboki, smutny głos roznosił się w powietrzu, kończył i zaczynał na nowo w każdym miejscu przestrzeni – siedzi zupełnie samotny, zapomniany i opuszczony Bóg. Jest tam uwięziony i bardzo cierpi.

Czułem, że drżę cały

– Jest uwięziony i bardzo cierpi….

– Tak! – rzekł nagle Władca ostrzejszym tonem i ujrzałem przed sobą Księgowego zapatrzonego w gwiazdy. – Rozumiesz teraz, dlaczego na świecie jest tyle bólu? Jak może być inaczej, skoro sam Bóg cierpi taką niedolę na końcu świata…?

Wysłałem dziś chłopca do sklepu. Nie widzę żadnej potrzeby wyjścia na zewnątrz. Władca ma rację. Lekarstwo trzeba brać na dzień, bo ten ogromny zgiełk zagłusza każde skupienie. Mój umysł musi się jeszcze bardzo oczyścić i długo potrwa zanim osiągnę właściwą przenikliwość, lecz postanowiłem zacząć już od dziś. Jakże mógłbym inaczej – teraz, gdy nareszcie znam już właściwą przyczynę?

Powiedziałem to Władcy. Wykonał potężną robotę i z pewnością jest już zmęczony. A przecież ktoś musi się tam udać. Ktoś musi odważyć się na to, by wysłać swój gorejący umysł tam, na sam koniec światów, żeby uwolnić opuszczonego Boga.

Czeka mnie daleka droga, ale nie boję się. Z pieniędzy, które odłożyłem chłopiec zapewni nam lekarstwa, a jeść nie potrzebujemy znowu tak wiele. Władca jest szczęśliwy, ale powiedział, że moja dusza jest za słaba, by dotrzec aż tak daleko. Chłopiec też jest szczęśliwy. Pytałem różnych dusz, czy nie chciałyby wybrać się ze mną w tę drogę, ale odwracały się, jedna po drugiej.Czuję się zawiedziony.

Została mi tylko Ona.

Zapytałem Ją.

Jest wiecznie gorejącym ognistym krzewem bólu, ale zgodziła się bez wahania, gdy tylko wyciągnąłem do niej ramiona.

Nie, już się nie bronię…

Przyjąłem ją całą w swoją duszę i teraz, dzięki nieprawdopodobnej sile rozsadzającego mnie bólu, mój umysł nareszcie mógł się oderwać. Nawet Władca został daleko w tyle. Pędzimy przez niezmierzone przestrzenie coraz dalej i dalej. Kiedyś dotrzemy do miejsca, o którym opowiadał mi Władca. Czekaj tam na nas, biedny Boże. Czekaj na nas! Ktoś przecież musi ci pokazać jak pięknie śpiewają gwiazdy…

PRZEŚCIGNIEMY AMERYKĘ?

Jak rozpoznajecie już pewnie po kolorze kwadracika, opowiadanko z serii „Stare Opowieści”, czas tak szybko mija – teraz jest już inny. Jaki to rok, kto zgadnie?

Wie Pan, że byłam w Ameryce? Może trudno w to uwierzyć, ale byłam. Trafiło się ślepej kurze ziarno, jak powiadają. Po prawdzie dużo się tego ziarna nie naskubało, ale jednak. No było się tu i tam i mogę teraz ludziom opowiadać, że byłam. Na przykład w Harvardzie. A Pan był może w Harvardzie? Dla mnie ten Harvard to było naprawdę wielkie przeżycie.„O, to jest Harvard” – myślałam. Będę mogła powiedzieć „byłam w Harvardzie”. Fotografuję napis „Harvard, do biblioteki”. Na wszelki wypadek, żeby potem nie było wątpliwości, że bujam. Jestem już zmęczona jak pies, ale z uporem maniaka szukam głównego wejścia na uniwersytet, wie Pan, z takim widoczkiem, jak na pocztówkach. Różne są tu bramy, ale takiej, jak z pocztówki, nie widzę. Pytam o nią grubego policjanta. Jest monstrualnie gruby, ale nie robi na mnie wrażenia, już się przyzwyczaiłam do takich. Nie wie, gdzie jest taka brama, znaczy główne wejście. Mówi, że właśnie tu, gdzie stoimy, ale dokładnie wiem, że tamto wejście wyglądało inaczej. Za nim rozciągała się szeroka przestrzeń trawnika i były geometrycznie równe ścieżki na których widnieli wymuskani studenci. A za tą tu zupełnie co innego: wielki park pełen ogromnych, starych drzew i stylizowanych eleganckich budynków. No trudno. Nie mam siły szukać dalej, więc wchodzę przez tę właśnie bramę. Idę bardzo ostrożnie, uważając, żeby nie zapuścić się zbyt daleko. Budynki ciągną się i ciągną, jak osobna dzielnica, pełna dostojeństwa, którą chronią rozłożyste drzewa. A potem nagle wychodzę na drugą stronę, przez jakąś inną bramę, której musiałam nie zauważyć i znajduję się na długiej uliczce, z niskimi zabudowaniami, kolorowymi sklepami i swojskim brudem. Już nie jestem w Harvardzie. Krzykliwe reklamy proponują mi zrobienie tatuażu albo kupno kolorowego szkła. A na rogu, tuż przy maleńkim rondzie, od którego zacznie się, wyobraża Pan sobie – żebrze młody barczysty mężczyzna z potężnym, wytaułowanym torsem. Przed nimi powiększone zdjęcie jakiejś dziewczynki i napis: „Na prezent dla siostrzenicy”. A ramiona ma ten młody, jak zapaśnik. Drugi, starszy nieco, z jasnymi włosami sięgającymi pasa, siedzi na ziemi obok i obserwuje przechodniów spod ironicznie półprzymkniętych powiek. Są dla mnie tak egzotyczni, że pragnę uwiecznić ich na zdjęciu, ale gdy tylko wyciągam aparat obaj protestują gwałtownie. Wytatułwoany zapaśnik pyta agresywnie i bez sensu:

• A Pani skąd jest???
• Tam, skąd ja jestem – odpowiadam łagodnie – jest inny świat. U nas żebracy na ulicach muszą żebrzeć, żeby przeżyć. A wy…tacy silni młodzi mężczyźni??? Moglibyście po prostu pójść do pracy…
• Eee, bo pani nie jest z Ameryki! – mówi młody. – My nie możemy tu pracować, nie dostaniemy prawa pracy, bo tu nie mieszkamy.
• Ale gdzieś przecież mieszkacie, prawda? I tam, gdzie mieszkacie, tam możecie pracować. A nie?

Nie odpowiadają. Przyglądam im się raz jeszcze i stwierdzam:

• Wiecie co, wyglądacie mi na facetów, którzy podróżują sobie dla przyjemności i zdobywają łatwy pieniądz na dalszą drogę.
• Powiedział, że zabierze mnie ze sobą do Europy – denerwuje się nagle ten wytatułowany, ze zdjęciem dziewczynki przed sobą.

Starszy podnosi głowę spoglądając mi niemal wyzywająco w oczy

• Chciałbym pojechać do Europy…Europa..Niemcy, Francja…A Pani skąd jest?
• Z Polski.
• Z Polski – powtarza takim tonem, że nie wiem, czy słowo to cokolwiek mu mówi.
• Powiedziałeś, że zabierzesz mnie! – napiera go młodszy. I zaraz zwraca się do mnie, jakby usprawiedliwiając się – Tylko musimy zarobić..

Starszy już nie odpowiada. Patrzy w bok z niezmiennie ironicznym uśmieszkiem, który nadaje jego twarzy wygląd nieodgadnionej niedostępności. Chcę temu młodszemu zrobić zdjęcie, ale zasłania twarz rękoma.

Szkoda. Tacy ładni. Bo u nas to żebrak jest brzydki, niechlujny, śmierdzący i po prostu niemiło na niego patrzeć. A tu, proszę – dwóch młodych, przystojnych, przepięknie zbudowanych mężczyzn siedzi wygodnie na kocach

Jak Pan myśli, doczekamy takich żebraków? Prześcigniemy Amerykę? Bo ci nasi są naprawdę bardzo już nienowocześni.

O TYM, SKĄD SIĘ WZIĄŁ WSZĘDOBYLSKI PAJĄCZEK

Bdun i Zdun mieszkali sobie w chatce-lepiance przy drodze prowadzącej do miasteczka. I całe życie robili wagi. A razem z nimi mieszkał maleńki pajączek. Zimą oplatał pajęczynką wszystkie cztery kąty chatki – zeby było cieplej. A latem stare drzewo na podwórzu – żeby było ładniej. I tak sobie żyli.

Aż raz rzecze Bdun do Zduna

– Pomyśl tylko kochany Zdunie. Czas mija nieubłaganie, a my nic, tylko wagi robimy. Podobno ludzie od dawna po niebie szybują, a może nawet do gwiazd lecą. Czy ręce, albo serca mamy gorsze od innych?

– Oj, wiem co czujesz Bdunie. I mnie czasem taka moc potężna rozpiera, że zdaje mi się, cały świat unieść mógłbym na własnych plecach.

– Zróbmy więc coś na miarę tej mocy, Zdunie. Coś Wielkiego. Coś Prawdziwego. Żeby został ślad na ziemi, kiedy nas już nie będzie.

Zawinęli więc rękawy i wzięli się do pracy tak, jak jeszcze nikt do pracy się nie brał. Nie trzeba im było ani snu, ani jadła. Nie wiedzieli kiedy jest dzień, a kiedy noc ciemna. I już nic nie pragnęli, nic nie szukali, tylko całą siłę, całą wiarę w pracę przemieniali. Coraz to mniej było Bduna i Zduna, a coraz wspanialsze było ich dzieło. Aż przyszedł wreszcie dzień, kiedy oddali już wszystko, co mieli. Z dumą spojrzeli po sobie, bo wiedzieli, ze żadne uderzenie ich serca nie było daremne. Ogarnęło ich wówczas Szczęście. Było tak piękne, tak ogromne, że poczuli, jak rozpływają się w jego świetlanej jasności, a nieskończona radość i spokój unosi ich ku niebu…

Jej blask dotarł aż do miasteczka. Zobaczyli go ludzie i czemprędzej podążyli do chatki-lepianki. Ale Bduna i Zduna już tam nie było.

– Zostało ich wielkie dzieło – powiedział pajączek

Wszyscy się obrócili, ale nie ujrzeli nic więcej jak tylko otulone pajęczynką cztery kąty chatki i wagę stojącą na drewnianym stole.

– No tak… waga – mruknęli pogardliwie. – cóż innego mogli po sobie zostawić….?

– Nie widzicie?! – zawołał z oburzeniem pajączek – Ta waga nie powstała z żelaza, ale z Pracy, Miłości i Wiary!

A powiedział to tak głośno, że po jego słowach nastała wielka cisza. I w tej ciszy ludzie zrozumieli, ze nie jest to waga taka, jak tysiące innych

– To musi być Prawdziwa Waga – szepnął ktoś nieśmiało.

– Otóż to! – rzekł pajączek. – A teraz rozejdźcie się!

I ludzie rozeszli się w milczeniu.

***

Pusta i jeszcze bardziej biedna była chatka bez Bduna i Zduna. Pajączek snuł się po kątach, ale nie mógł znaleźć sobie miejsca. To utkał pajeczynkę, to znów ją spruł. To przebiegł stół i ławę, to znów przycupnął nieruchomo w kąciku. Czuł się samotny i zupełnie bezużyteczny. A taki był tu ruch, huk i praca!

– Nic tu nie robię… – pomyślał wreszcie – Z pewnością nie podobałoby się to Bdunowi i Zdunowi. Nie ma rady, zabieram wagę i przenoszę się gdzieś indziej.

Droga była szeroka, a na jej końcu rozciągał się daleki świat. Ale pajączek nie chciał iść aż tak daleko, gdzieś hen po obcy i pusty horyzont. Tak bardzo tęsknił do gwaru rozmów i wesołego dźwięku młota… Chciał już nawet zaqwrócic, gdy wtem przypomniał sobie, jak bardoz pusta jest teraz chatka-lepianka.

– Och, Bdunie i Zdunie… – westchnął ciężko.

Ale oto usłyszał dobrze znany odgłos.

– Je-stem-młot -hej! je-stem-młot!

Pajączek ścisnął tylko mocniej wagę i tak biegł, że ani się obejrzał, a już był we wnętrzu potężnej kuźni, tak wielkiej, że u jej progu wcale nie było widać, gdzie się kończy.

– Dzień dobry! – zawołał na cały głos – Dzień dobry!!! Tu jest zupełnie tak, jak u Bduna i Zduna!

– Hej, co ty tam niesiesz pod pachą? – zdziwił się brodaty kowal

– To jest prawdziwa Waga! – powiedział z dumą pajączek. – To jest Prawdziwa Waga Bduna i Zduna!

Kowal roześmiał się i śmiał się tak, ze aż się za boki złapał. Śmiał się ciągle, a wszystko drgało i trzęsło się razem z nim. Wreszcie uderzył mocniej młotem i pochylił się nisko nad pajączkiem

– Tylko dlatego cię nie zgniotę, bo jesteś zupełnie nierozumny. To nie jest żadna waga. To nie jest nawet podobne do wagi. A u mnie wcale nie jest, jak u Bduna i Zduna! A teraz zmykaj, i niech cię tu już więcej nie widzę!

Podniósł pajączek swoją wagę i troskliwie wyniósł ja na zewnątrz.

– To jest prawdziwa waga – powiedział do siebie – I nikt mi nie będzie mówił!

Pierwszą noc przespał pajączek z wagą wśród łanów zboża na jakimś nieznanym polu. Dopiero rankiem spostrzegł domek stojący na jego brzegu i zapukał do drzwi.

– Jestem pajączek – przedstawił się grzecznie – Umiem oplatać pajęczynką wszystkie kąty. Czy mógłbym tu zamieszkać?

– Nie potrzebujemy, żeby zaśmiecać pajęczyną nasz czysty domek! Idź lepiej dalej, na prawo. Tam mieszka Brudny Dzied. jemu będzie wszystko jedno.

Pajączek podziekował pięknie za radę i poszedł dalej.

Drzwi do mieszkania Brudnego Dziada były otwarte. Pajączek niepostrzeżenie wsunął się do środka i zaraz znalazł wygodny kącik.

– Tu jest nawet trochę podobnie, jak u Bduna i Zduna – pomyślał. – tu sobie zamieszkam.

I nie zastanawiając się wiele oplótł cały kącik własną, mocną pajęczynką. Dopiero wtedy odetchnął i rozejrzał się spokojniej po otoczeniu.

– No… tak zupełnie, jak u Bduna i Zduna to chyba nie jest… ale to nic, zaraz zrobimy porządki.

Przez cały dzień łapał pajączek muchy z wielką pracowitością i cieszył się na myśl, co powie Dziad, gdy wróci nareszcie do domu…

Ale Dziad wrócił ponury i naburmuszony. Nie zauważył wcale, że ani jedna mucha nie brzęczy mu koło nosa, nie zuważył nowej pajęczynki i ani spojrzał na zapracowanego pajączka. Już po chwili w całym pokoju rozbrzmiewało jego ciężkie chrapanie.

Pajączek wyciągnął wagę i odwrócił się od śpiącego Dziada.

– Bdun i Zdun cieszyli się zawsze i mówili: „dobry wieczór, kochany pajączku”. I nie mieli takiego brudu wszędzie. Bdunowi i Zdunowi nigdy nie było „wszystko jedno”. Idę stąd i tyle.

– Tam, za polem, musi być miasteczko – pomyślał. Z tego miasteczka przychodzili czasem ludzie po wagi. Trzeba tylko przejść przez lasek. I mostek na rzeczce. I już zaraz będą pierwsze uliczki z domkami. Pamiętam, jak Bdun i Zdun rozmawiali o tym czasem.

Tak też było. Każdy domek miał ogródek, a niektóre nawet całe podwórze. Na podwórzach szczekały psy i gdakały kury, a w ogródkach rosły drzewa i kwiaty.

– Tu będzie domek, w którym zamieszkam – ucieszył się pajączek. – Nie za piękny, ale i nie tak brudny, jak u Dziada.

I wybrał sobie domek nieduzy, ładny, ale skromny.

W domku tym mieszkał filozof. Uprzejmie wysłuchał prośby pajączka i wpuścił go do środka.

– Oczywiście możesz u mnie zamieszkać. Nie będziesz mi przeszkadzać. Nic mi już nie jest w stanie przeszkodzic, a co dopiero takie małe, nieważne zwierzątko.

Pajączek urządził się wygodnie, wyczyścił swoją wagę. I siedzi. Ze starego kominka buchało miłe ciepło, a na ścianach wisiały różne obrazy.

– Jest tu cicho, ciepło i spokojnie – powiedział sobie – jestem zadowolony.

Ale wcale nie czuł się zadowolony.

Filozof siedział nieruchomo przy biurku i było bardzo, bardzo cicho.

– Umiem robić mocną pajęczynkę, łapać muszki i mam Prawdziwą Wagę. Wcale nie jestem takie nieważne zwierzątko. Bdun i Zdun mówili…

– To znaczy, że nic nie umiesz robić! – przerwał mu filozof. – I napewno nie masz Prawdziwej Wagi, ale zupełnie zwykłą.

A potem spojrzał na niego z wyższością.

– Tylko ja potrafię robic prawdziwe i ważne rzeczy, ale ty tego i tak nie zrozumiesz.

Pajączek umilkł i zrobiło mu się jakoś smutno.

– Bdun i Zdun mówili zawsze – szepnął do siebie w kąciku – że jestem b a r d z o ważny. Że jestem ich jedyny pajączek. Że nikt, na całym świecie, nie troszczy się tak, żeby było im ciepło. Bdun i Zdun mówili, że jestem ich prawdziwą radością. A tu nagle…. nie ma Bduna i Zduna… Och, Bdunie i Zdunie, jaka śliczna była nasza chatka-lepianka…

– Choć, moja wago – powiedział wreszcie. – Tu jest jakoś ogromnie nieprzytulnie.

Jest jeszcze tyle domków po obu stronach uliczki.Ale żaden z nich nie jest nawet podobny do starej chatki-lepianki.

– Wcale nie warto pukać do takich innych domków – mruczał do siebie pajączek wędrując naprzeciw wielkiego lasu.

– A może to nadszedł po prostu czas, żebym został Poważnym Rozsądnym Pająkiem? Jak mnie Bdun znalazł w szparce chatki-lepianki ucieszył się bardzo i zawołał:

– Popatrz Zdunie, pajączek z nami mieszka!

A Zdun na to:

– Skąd tu się wziął taki maleńki pajączek? wszystkie poważne i rozsądne zwierzątka żyją przecież w lesie, a nie byle jakiej szparce.

Potem roześmieli się i zawołali;

– Popatrz, jacy jesteśmy bogaci! Mamy własnego pajączka, który nas napewno nie opuści.

– Nie opuściłem Bduna i Zduna, ale teraz czas chyba zostać Rozsądnym Zwierzątkiem.

I na wielkim liściu paproci pajączek zbudował zupełnie dobrą leśną pajęczynkę.

Paproć była tak wielka jak taboret w chatce. A drzewa wokól kołysały się zupełnie powoażnie. ich korony z całą pewnością sięgały nieba. wszędzie było zielono i pełno dziwnych, tajemniczych odgłosów.

– To jest właśnie las. – powiedział do siebie pajączek.

Pozdrowił przelatującą nad nim czerwoną biedronkę i z podziwem przyglądał się jak smukły świerszcz pracowicie gra na swoich skrzydełkach.

Nagle jakiś cień przesłonił jego promyczek słońca na paproci

– Mniam mniam pa-ją-czek…

– Uciekaj! To Krzyżak!!! – zawołał świerszcz.

Szybciej niż zdąży myśl przebiec wyrzucił pajączek swoją pajęczynkę. Porwał go wiatr na liście pobliskiego krzewu, a potem dalej, aż do pierwszego drzewa.

– Ja jemu przecież nie zrobiłem nic złego! – krzyknął w locie do włochatej gąsiennicy.

Przefrunął za las, za polanę, i jeszcze dalej, aż nad jakąś nieznaną drogę. Biegł nią długo, aż wreszcie zmęczony przycupnął pod jakąs przewróconą puszką.

– To wszystko jest dziwne i niesprawiedliwe – pomyślał sobie – Świat jest taki inny niż chatka Bduna i Zduna.

I poczuł, że bardzo, ale to bardzo chciałby zobaczyć jak naprawdę wygląda cały świat. Co jest za lasem? I za łąką? Może jest gdzieś miejsce, gdzie wszyscy są dla siebie tacy, jak byli kiedyś Bdun i Zdun?

– Nie muszę się już bać – pomyślał – Jeśli zechcę, uniosę się razem z wiatrem.

Szedł teraz szeroką, jasną drogą, aż drgającą od kolorów i dźwięków. Szedł tak długo, aż wielkie, czerwone słońce pojawiło się nad horyzontem.

– Świat jest taki, taki wielki… – szepnął pajączek – A może nawet jeszcze większy…

Naraz wydało mu się, że słyszy coś jakby płacz. Przystanął i nastawił ucha. Ale powietrze było ciche, spokojne i nieruchome. Po obu stronach drogi stały pochylone ku ziemi drzewa. Za nimi równe pole ciągnęło się az po horyzont. Daleko, maleńki jak pudełko zapałek, stał drewniany domeczek. To w nim właśnie był smutek. Pajączek czuł to wyraźnie. Nigdy dotąd nie czuł tak mocno czyjegoś smutku. Poszedł więc tam czemprędzej i grzecznie zapukał do drzwi.

W izbie pachniało świeżo upieczonym ciastem, niemowlę w kołysce bawiło się zwinętą szmatką, a na stole, obok wazonu polnych kwiatów paliła się jedna urodzinowa świeczka.

– Dzień dobry pajączku – zawołała kobieta – Wejdź proszę. Nie spodziewałam się dziś nikogo, ale we troje będzie nam o wiele raźniej.

Poczęstowała go zaraz świeżym domowym plackiem. Nagle dziecko zapłakało, a kobieta pochyliła się nad kołyską.

– Nic ci mama dać nie może, syneczku. Tak już biednie będzie ci się to życie toczyć.

– Ja mam! – zawołął pajączek – Mam prawdziwą wagę Bduna i Zduna.

I szybko postawił wage na stole.

– Ach, jaka piękna! – ucieszyła się kobieta – Dałeś mi Prawdziwą wagę, kochany pajączku.

– Tak – powiedział pajaczke poważnie – to jest prawdziwa waga i ona jest dla twojego synka. A razem z tą wagą daję twojemu synkowi sto lat życia!

Potem wstali i zaśpiewali głosno „sto lat, sto lat”. Zrobiło się jakoś jaśniej, a pajączkowi zdawało się, że to Bdun i Zdun uśmiechają się do niego. I było mu tak dobrze, jak kiedyś, dawno temu, w chatce-lepiance.

Kobieta otworzyła okno. Do izby wpadł ciepły wiatr i jasny promień pierwszej na niebie gwiazdy. A wraz z nim czyjeś dalekie, ciężkie westchnienie.

– Ktoś mnie potrzebuje… – zerwał się nagle pajączek – muszę iść! Tak bym chciał, żeby cały świat był jak nasza chatka-lepianka.

– Ach, tyle jest na świecie smutku… Musiałbys być wszędzie…

– Będę wszędzie!! – odkrzyknął pajączek szybując już wysoko pod chmury.

Jeszcze zobaczył, jak kobieta macha mu ręką z oddali

– Bądź zdrów, pajączku. Wszędobylski pajączku bądź zdrów!

I tak pajączek uzyskał swoje imię. Wiedział już, że będzie wszędzie. Wszędzie tam, gdzie ktoś czeka na jego pomoc. Wokół wstawała gwiaździsta noc. Wszędobylski pajączek płynął na srebrnej nitce do nieznanego, strudzonego westchnienia, i czuł jak Bdun i Zdun znowu uśmiechają się do niego.

OBJAWIENIE

OBJAWIENIE

W momencie, gdy dzwony kościelne biły na mszę, doznałem objawienia: ZIEMIA JEST OKRĄGŁA. Ogarnęła mnie jasność niepowątpiewalnej wiedzy i ogromne, z niczym nie porównywalne szczęście. Czas stanął w miejscu, a moja dusza uleciała radośnie w przestworza. Oto Prawda!

– LUDZIE!!! – zawołałem na cały głos – Ziemia jest okrągła!!!

Na dźwięk mego głosu ten i ów odwrócił się, ale zaraz każdy poszedł w swoją stronę.

A mnie rozpierała nieznana dotąd euforia istnienia. Rzecz, która objawiła się we mnie z tak niezłomna siła pewności jest niezaprzeczalną Prawdą, i nawet, jesli dziś inni odwracają się ode mnie, ja jestem gotów bronić jej z całym, ostatecznym przekonaniem, do końca, jestem gotów cierpieć, a nawet oddać za nią życie.

Wszedłem do sklepu.

– Dzień dobry pani…

powiedziałem głosem, który już od pierwszego dźwięku winien wzbudzic w niej poczucie, że oto zdarzy się coś niezwykłego.

Odczekałem kilka sekund, aby to niezwykłe wrażenie mogło zakorzenić się w jej duszy i rzekłem:

– Ziemia jest okrągła.

– Życzy pan czegoś? – burknęła ekspedientka.

Widać nie zrozumiała mnie, więc powtórzyłem

– Z i e m i a j e s t o k r ą g ł a.

– Dureń! Więc chce pan czego, czy nie?!

– Ja nie mogę pani tego wytłumaczyć – powiedziałem zbliżając się do niej i ujmując jej rękę – bo to nie jest sprawa rozumowego ujęcia, ale przekonania, wewnętrznej pewności, która płynie z samej głębi duszy…

– Szefie! – wrzasnęła ekspedientka wyrywając swoją rękę – Jakiś wariat mnie napastuje!!!

Wyszedłem.

Jej wyraźna niechęć i pozbawiony życzliwości stosunek w przedziwny sposób zwiększył jednak moją wewnętrzną radość. Wyraźnie poczułem, jak wielkim SENSEM jest GŁOSZENIE PRAWDY. To,że ludzie sa od niej tak daleko – przeciętni ludzie oczywiście, bo ekspedientka z pewnością jest człowiekiem bardzo przeciętnym – potwierdza tylko ważność mojej MISJI. Nie ulega wątpliwosci, że znajdę na świecie ludzi, których otwarte dusze poznają wielkość objawianej im PRAWDY i dołączą do mnie, aby głosić ją dalej. Moja matka!

Moja matka z pewnością jest takim umysłem.

Jak na skrzydłach pobiegłem do domu.

– Mamo! – zawołałem już od progu

– Mamo! ZIEMIA JEST OKRĄGŁA!

Matka wytarła ręce o fartuch

– Chcesz powiedzieć, synku, że straciłeś pracę? Taki jesteś podniecony…

– Nie! Nie! Chcę powiedzieć, że ziemia jest okrągła – mówiłem szybko – dzwony właśnie biły na mszę, gdy doznałem, wiesz mamo, objawienia. Z niczym nie da się porównać potęgi tego uczucia! To jest wszechogarniające, dogłębne przeżycie prawdy, wobec której wszystko inne blednie i gaśnie. Ziemia jest okrągła, rozumiesz? Jest o k r ą g ł a !!!

– No tak, w twoim wieku wierzy się jeszcze w potęgę uczucia. Mimo wszystko jesteś jakiś nazbyt rozogniony. Zmierz może gorączkę. Dobrze, że zrobiłam obiad, bo nie przypuszczałam, że przyjdziesz tak nagle.

– Mamo, ty mnie wcale nie słuchałaś!

– Mówiłeś, że jest okrągła. No popatrz, a ja zawsze sądziłąm, że wolisz szczupłe…

Cały dzień siedziałem w pracy jak struty. Nie potrafiłem już zapalić się do roboty. Piętrząca się przede mną sterta korespondencji nie wzbudzała żadnych emocji, choć pamiętałem, że wczoraj jeszcze, taki list od Biedermajerów z zamówieniem na 4 tys ton towaru był nie lada przeżyciem. Gryzmoliłem na kartce mniejsze i większe kółka, aż nawet kumpel zauważył, że coś ze mną nie w porządku.

– Masz jakieś zmartwienie? – zagaił

– Matka mnie rozczarowała, stary – rzekłem. – Żaden człowiek nie rozczarował mnie dotąd tak bardzo!

– Cóż, nie jesteśmy juz dziećmi – rzekł kumpel łagodnie – Może miałeś w stosunku do niej zbyt wielkie oczekiwania?

– Zbyt wielkie?! – jęknąłem. – Z b y t wielkie? Czy jest zbyt wielkim pragnienie, żeby matka rozumiała dziecko? Żeby starała się choć wysłuchać swojego syna, i żeby w końcu przyznała mu rację tam, gdzie ma niewątpliwą rację? Czy naprawdę sądzisz, że spodziewanie się od matki zrozumienia, że żądanie od niej zaufania w pewnych podstawowych kwestiach dotyczących naszego istnienia, jest oczekiwaniem zbyt wielkim?!… Poza tym – liczyłem na nią. Wierzyłem, że jej umysł jest otwarty i jasny. Jest w końcu krwią z mej krwi i, że się tak wyrażę, nasieniem z mego nasienia.

Pogrążyłem się znów w przygnębieniu i rysowaniu kółek.

– Daj spokój! – klepnął mnie kumpel po ramieniu – Narobisz sobie tylko zaległości, a szef gotów jest nie uwzględnić twoich problemów rodzinnych i będziesz miał niepotrzebne kłopoty.

– Problemów rodzinnych? – zawołałem boleśnie. -Zdradziłem jej najgłębszy sens mego objawienia, a ty to nazywasz „problemem rodzinnym”?

– Co jej takiego zdradziłeś? – spytał kumpel i zdawało mi się, że wyczuwam w jego głosie nutkę niepokoju i zainteresowania.

– Sens mego objawienia – powtórzyłem więc. – Powiedziałem jej to. Że ziemia jest okrągła.

– Że co…?

– Że z i e mi a j e s t o k r ą g ł a ! rzekłem z triumfem.

Zaczął się śmiać. Nie wiem z jakiej przyczyny, ale śmiał się. Pękał ze śmiechu. Więc ja też zacząłem się śmiać. W pewnym sensie to było śmieszne, jak on tak się śmiał, więc w końcu zacząłem się śmiać i cały pokój śmiał się, a ja z kumplem powtarzaliśmy na przemian

„ziemia jest okrągła” i śmialiśmy się do rozpuku.

Trwało to tak długo, aż wszedł szef.

– Co wam tak wesoło?!

– Jego matka nie rozumie, że ziemia jest okrągła, a on przeżywa z tego powodu frustracje i nie może pracować – wydeklamował kumpel stając na baczność

– Jak szczeniaki! – rzucił szef przez zęby. – Czekam na odpowiedź dla Biedermajerów i załatwienie transportu!

Wyszedł, a my pochyliliśmy się nad pracą

– Nie wiedziałem, ze taki kawalarz z ciebie – rzucił kumpel.

Poczułem w nim sprzymierzeńca. Zacząłem odpisywać na listy.

Wieczorem długo myślałem o tej sprawie i stwierdziłem, że kumpel ma rację. Postawa matki zasługuje raczej na śmiech niż na przeżywanie i w żadnym wypadku nie powinna odrywać mnie od mojej misji. Nie zdawałem sobie dotąd sprawy, jak trudne są kontakty z ludźmi, jak wiele wymagają cierpliwości i taktu.

Wybaczyłem mojej matce. Będę do niej przychodził od czasu do czasu i będę to jej powtarzał, aż któregoś dnia z pewnością zrozumie. Byłem dumny, że śmiałem się razem z kumplem, bo dzięki temu on przyjął moją Prawdę.

Postanowiłem nie iść jutro do pracy i wypróbować swój nowy system postępowania z ludźmi.

Wstałem dziś rano w znakomitym humorze. Daleki dźwięk dzwonu kościelnego przypominał mi, że ziemia jest okrągła, a moje odbicie w lustrze promieniowało niespożytą energią. Ogoliłem się, nałożyłem nowy garnitur i w odświętnym nastroju wyszedłem na ulicę.

– Dzień dobry panu! – zagadnąłem jakiegoś starszego człowieka spieszącego z teczką w nieznanym kierunku – Ziemia jest okrągła!

Człowiek odwrócił się, spojrzał na mnie jakby trochę przestraszony i odszedł przyspieszając kroku.

Czytałem kiedyś, że słowo Prawdy wzbudza niekiedy lęk, ale nie rozumiałem wtedy tych słów. Jakże można lękać się Prawdy?! Skoro JEST, jest czymś oczywistym i niezaprzeczalnym. Teraz, odczuwając raczej niż widząc przestraszenie tego człowieka pojąłem: Szatan boi się Boga, a istota śmiertelna boi się śmierci, choć i Bóg i śmierć są czymś oczywistym i niezaprzeczalnym. Byłabyż więc moja Prawda czymś tak potężnym, jak Bóg i nieodwracalnym, jak śmierć?

Myśl ta wezbrała we mnie i poczułem się nią wypełniony, jak dojrzały owoc sokiem. Niełatwo jest nieść taką Prawdę, ale jakże słodki jest trud jej dźwigania!

Głęboko zadumany nie spostrzegłem, że ktoś idzie z przeciwka, i zderzyliśmy się, niezbyt przyjemnie.

– Jak leziesz, wariacie! – wrzasnął nieogolony wyrostek z jakimś narzędziem pod pachą, i miałem wrażenie, że chce mnie uderzyć.

Pomyślałem, że ten człowiek ma jednak z pewnością również i swoje dobre strony więc odezwałem się ciepło

– Ziemia jest okrągła.

Odniosłem piorunujący efekt! Cała jego złość gwałtownie opadła. Spojrzał na mnie jakoś tak dziwnie i odszedł pospiesznie mrucząc coś pod nosem. Znów odebrałem wrażenie lęku. Szatan boi się Boga, a życie boi się śmierci. Prawda jest samym życiem, ci zatem, którzy się jej lękają, muszą być po drugiej stronie, są bliżej śmierci… Jakże dziękuję ci, Boże, za objawienie, które na mnie spłynęło, które ukazuje ludzi takich, jakimi są, i wskazuje ich miejsce po tej lub tamtej stronie.

Czuję, że nie należy omijać żadnej duszy, ale moją najgłębszą potrzebą jest teraz odnalezienie tych, którzy, jak ja, są po tej samej stronie życia.

Na przystanku stała niewielka grupa osób. Podszedłem więc do nich.

– Proszę Państwa – odezwałem się – Nie dalej jak przedwczoraj doznałem objawienia i chciałbym podzielić się z Państwem prawdą, której głębia olśniła moje życie.

Nikt mi nie przerywał i nikt nie protestował, więc ośmielony wyrzekłem jeszcze raz te słowa

– Ziemia jest okrągła.

Ktoś się zaśmiał, jakaś pani popukała się palcem w czoło, a potem wszyscy poodwracali głowy i zachowywali się tak, jakby mnie wcale nie było. To nie było przyjemne przeżycie. Nieco sfrustrowany poskarżyłem się w pracy kumplowi, którego od tamtego wydarzenia nazywałem w myśli Przyjacielem

– Wiesz, stary, to nie tylko moja matka odwraca się od prawdy – rzekłem żałośnie – Mam wrażenie, że większość ludzi odwraca się od niej.

W oczach kumpla zabłysły wesołe, figlarne iskierki, ale zaraz zapytał tonem zupełnie poważnym

– Chodzi ci o to, że ziemia jest okrągła…?

– No oczywiście! Oczywiście! – ucieszyłem się – O to mi właśnie chodzi.

– A może…. – rzekł Przyjaciel głębokim głosem – może przekazujesz tę prawdę w sposób zbyt trywialny, zbyt niedoskonały, nieodostosowany do jej rzeczywistej głębi, a przez to upraszczasz ja i wulgaryzujesz..?

Słuchałem jego słów jak muzyki.

– Czemu nie zwrócisz się do nich, jak dawni uczeni, w których wielkość nikt nie powątpiewa, w zamarłym już języku skostniałej wiedzy? Spróbuj ująć to inaczej, na przykład „terra rotunda est”.

– Co to znaczy…? szepnąłem,

choć dreszcz, jaki mi przeszedł po plecach przy jego ostatnich słowach, sprawiał, że dobrze wiedziałem, co to znaczy

– Że ziemia jest okrągła, oczywiście.

O, wielki! Zamilkłem pokornie i powtarzając w cichości ducha te trzy boskie wyrazy cały dzień usiłowałem odpisywać na korespondencję. Terra rotunda est. Rotunda est terra, Terra est rotunda. Rotunda terra est. R o n t u n d a… T e r r a … E s t…

I zrozumiałem, że słów tak głębokich, słów nareszcie godnych mojej Prawdy, nie pojmie byle kto. Do tego trzeba ludzi mądrych, wykształconych. Myślę, że błędem było zaczynianie od ulicy. Zdziwiony, że pomysł ten nie przyszedł mi wcześniej do głowy, tuz po skończonej pracy poszedłem do największej biblioteki.

– Terra rotunda est – powiedziałem do pewnego poważnie, lecz i sympatycznie wyglądającego młodzieńca

Uśmiechnął się do mnie znad grubych szkieł i patrząc mi głęboko w oczy rzekł

– Errare humanum est.

Byłęm zachwycony!

– Rotunda est terra – rzekłem

– Mundus vult decipi, ergo decipiatur – odparł i to zakończyło naszą rozmowę. Nie potrafiłbym odpowiedzieć równie pięknie.

Wróciłem do domu w podniosłym nastroju i do głębi serca wdzięczny memu Przyjacielowi.

Byłem rozczarowany światem, że nie przyjmuje mojej Prawdy, a przecież to ja sam do niej nie dorosłem. Grzeszyłem pychą sądząc, że jestem jedynym, który doznał objawienia. Młodzieniec w bibliotece z pewnością doznał objawienia już dawno temu, a zaczynam podejrzewać, że również i mój Przyjaciel nie poznał Prawdy dopiero z moich ust. Inaczej, skądby wiedział, jakim ją nazwać słowem?

Odtąd po skończonej pracy systematycznie chodziłem do biblioteki. Pokornie przesiadywałem w cieniu wielkich katalogów nie odzywając się do nikogo. Zawsze było tu cicho. Atmosfera skupionej pobożności udzielała się każdemu, kto wchodził. A jeśli ktos zachował się zbyt głośno, natychmiast strofowano go surowo i widziałem nawet, jak wyprowadzono pewnego mężczyznę, ponieważ był lekko podpity. Do mnie nikt nigdy nie miał żadnych pretensji, zawsze patrzono na mnie życzliwie, a nawet pewnego dnia pochyliła się nade mną młoda kobieta o anielskiej twarzy i spytała

– Czy pomóc w czymś panu?

Podziękowałem zażenowany, ale i do głębi wzruszony. Zrozumiałem wtedy, że wszyscy ludzie,. którzy tu przychodzą są wtajemniczeni. Mają surowe obyczaje i przestrzegają ich ścisle: nie palą, nie piją, odzywają się rzadko i głosem bardzo przyciszonym. Pomagają sobie i są niezwykle solidarni. To zaszczyt należeć do nich.

Przyznam, że był jednak moment, kiedy zwątpiłem w słuszność swoich obserwacji. Do biblioteki przyszła wtedy pewna dziewczynka, trzynastoletnie może dziecko, i zdziwiłem się, że może być wśród nich ktoś tak niedojrzały. Pomyślałem, że może jednak mylę się w ocenie tego wszystkiego, podszedłem więc do niej i zapytałem

– Przepraszam, dziecko, czy wiesz, że ziemia jest okrągła?

– A, to jakaś ankieta – zaszczebiotała dziewczynka. – Oczywiście, że wiem, proszę pana. Fakt ten odkrył Kopernik i ogłosił w roku……….. – wydeklamowała.

– Dziękuję – szepnąłem i wycofałem się na poprzednie miejsce.

Miałem wrażenie, że dziecko wie coś więcej jeszcze, ale nie czułem się na siłach pytać. To, co usłyszałem było wystarczająco wstrząsające. Więc to już od tak dawna!

Kilka dni po tej rozmowie z dzieckiem, odważyłem się jeszcze raz nawiązać z nimi kontakt. Podszedłem do kobiety, która ofiarowała mi wtedy swoja pomoc. Przypuszczam, że jest czymś w rodzaju anioła. jej drobna postać, przezroczysta cera i wielkie oczy odróżniają ją od innych, a przedwe wszystkim pełen dobroci uśmiech, z którym zwraca się do każdego. Ona jedna jest tu zawsze i wie wszystko o wszystkich. Zdecydowałem się więc podejść do niej i dotknąwszy lekko jej ramienia szepnąłem

– Aniele…

Odwróciła się z tym samym ciepłym uśmiechem

– Ach, to pan – powiedziała, jakby od dawna oczekiwała, że się odezwę.

– Kopernik…. – wyjąkałem

– Chciałby się pan dowiedzieć czegoś o Koperniku?

Skinąłem głową, bo nie byłem w stanie wykrztusić słowa.

– Mamy tu sporo prac na ten temat, czy interesuje pana specjalnie jakieś zagadnienie?

Intuicyjnie poczułem, że to jest hasło, na które natychmiast muszę odpowiedzieć, wyjąkałem więc

– Ziemia jest okrągła….

ale zaraz poprawiłem się szybko, czerwony ze wstydu

– Terra rotunda est.

– Oh, I understand, you don’t speak polish. It’s no problem, we have books in several languages, I hope, you do speak English?

Zapytała mnie i postąpiła krok naprzód. Kiwnąłem więc głową, że dobrze, oczywiście, pójdę za nią, i poszedłem. Przeszliśmy przez jakieś drzwi do pokoju, który po niebosiężny sufit wypełniony był regałami z książkami. Anioł pokazywał raz w tę, raz w tamta stronę i przemawiał do mnie wdzięcznym głosikiem w języku wtajemniczonych, a ja kiwałem głową oszołomiony i wdzięczny. Potem zostałem sam.

Czy człowiek może wzdragać się przed zadaniem, jakie dostaje od Boga? Spędziłem 21 dzi w mojej świątyni, poszcząc i rozmyślając. Odbyłem tez kilka rozmów, bardzo pożytecznych. Jest nas wielu. Prawda, którą głoszę, trwa kilka stuleci, ale jak każda Prawda, musi borykać się ze złem i przemocą. Życie nawet oddawano za nią. Nie ulęknę się. Czuję się silny i gotowy. Nawet, jeśli świat stanie przeciwko mnie, będę szedł i głosił tę Prawdę do końca i nic nie zdoła mnie powstrzymać.

Poszedłem do pracy. Odważnie, z podniesionym czołem udałem się prosto do biura szefa. Nie jestem sam, jest nas wielu, a moja prawda przetrwa stulecia.

– Ziemia jest okrągła! – rzekłem patrząc na niego dumnie.

Szef podniósł głowę znad papierów i spytał, czy okrągłość ziemi jest jedynym powodem mojej nieobecności w biurze.

I stało się to, co przewidziała matka. Straciłem pracę. Gotów jestem do jeszcze większych ofiar, ale nie wyprę się tego, co uważam za słuszne! Prawda zawsze wymagała ofiar. Dziś głosiłem ją na uniwersytecie, w supermarkecie i w zakładzie ubezpieczeniowym.

Zawsze wiedziałem, że prawda wymaga poświęceń, i gotów byłem na wszystko. Ale to, co się stało, przeszło moje najgorsze oczekiwania. Łatwiej zniósłbym ofiarę życia, niż to, co podstępnie zrobiono ze mną.

Cios przyszedł nagle. Spadł zupełnie nieoczekiwanie i od strony, od której najmniej mógłbym się go spodziewać. Ten, którego nazwałem przyjacielem, okazał się moim największym wrogiem. Jeszcze tak niedawno pokazywałem mu całą listę moich planów, przeglądał wszystkie przedsięwzięcia – gdzie zamierzam mówić i kiedy. Zrobiłem błąd dając mu to, ale cały czas zachowywał się tak, jakby chciał mi pomóc. „Nie martw się, ja ci pomogę” mówił nawet. Oczywiście, sama taka lista nie jest żadnym dowodem. Musiał mieć jeszcze coś innego. Nie wiem, jakie poruszył siły i jakich użył argumentów, ale przecież udało mu się. Zamknięto mnie tutaj. I żeby to było choć więzienie, zniósłbym wszystko z podniesionym czołem. Ale jestem w zakładzie dla obłąkanych… Dla obłąkanych! Muszę żyć wśród ludzi, których urojone cierpienia i całkowicie urojone wizje rzeczywiście doprowadzić mogą do szaleństwa. Ich obecność męczy mnie okrutnie i on musiał wiedzieć o tym, zamykając mnie tutaj. Nic już nie mogę zrobić! Nie mam nawet komu głosić swojej Prawdy, a strażnicy na przemian torturują mnie i kuszą obietnicą wolności, żebym tylko wyparł się wszystkiego. A ja nie mogę!!! To JEST bowiem prawda. Ziemia JEST okrągła i jakżeby można sądzić inaczej?!

Cóż, staram się mężnie znosić swój los. Mam przynajmniej tę satysfakcję, że moje życie nie poszło na marne. Odniosłem jedno zwycięstwo i choćby dla niego warto było podjąć się tego trudu. Matka, która z początku odnosiła się do wszystkiego zimno, a nawet z wrogością, teraz zmieniła się zupełnie. Ze łzami w oczach tuli mnie do siebie zapewniając „Ależ oczywiście, jest okrągła. Jest okrągła, syneczku”.

BAJECZKA O BRZYDKIEJ KRÓLEWNIE

Bajeczka o brzydkiej królewnie

Dawno, dawno temu, za górami, za lasami, było sobie raz królestwo. Jak zwykle w bajkach bywa, mieszkał w nim król i królowa. Ale choć bardzo się kochali, nie mieli dziecka. Królowa chodziła smutna po pałacowych komnatach, a i król wzdychał ciężko. Całe królestwo było bardzo smutne. Aż któregoś dnia – co to? Jakieś hałasy, werble, bębny, muzyka…?

– Jaka radość! Jaka radość! – świergotał ptaszek-śpiewaczek oblatując każdy zakątek królestwa – Nasza kochana Królowa nareszcie urodziła dzieciątko!

I rzeczywiście. W pałacowej komnacie szczęśliwy Król kołysał razem z Królową maleńką córeczkę. Całe królestwo cieszyło się i tańczyło dzieląc ich szczęście.

Jak zwykle w takich wypadkach czynią dobrzy rodzice, zaproszono też wróżkę, żeby nad kołyską dzieciątka przekazała mu swoje dary. Popatrzyła wróżka na dziewczynkę z uwagą i zwróciła do rodziców swoje mądre oczy:

– Różne mam dary – rzekła – I mogę wybrać je dla waszego dzieciątka według własnej woli. Ale chętnie spełnię wasze życzenie. Czym chcecie je obdarzyć, Królu i Królowo?

Król i Królowa byli tak bardzo szczęśliwi, że zupełnie nic nie przychodziło im do głowy.

– Ach, spraw kochana, dobra wróżko – wyszeptali i z ogromną miłością spojrzeli na swoją córeczkę – spraw, żeby nasza córeczka, nasze najdroższe, jedyne dziecko było… jedyne na świecie, takie, jakiego drugiego nigdzie nie ma.

– Czy na pewno chcecie, żeby było takie, jakiego drugiego nie ma na świecie?

– O, tak, chcemy bardzo!

Pochyliła się więc wróżka nad kołyską i zaczęła czynić zaklęcia:

– Czynię, byś była mądra, jak mędrcy dalekich krajów

– Tak! Tak! – potakiwali radośnie Król z Królową

– .. i dobra jak serce matki….

– O, tak, tak! – cieszyli się Król z Królową

– Będziesz miała ręce zręczne i pracowite

A dusze czułą na wszelki ból i krzywdę…

Będziesz rozumiała wszystkie kolory świata,

Jak rozumieją je malarze i poeci

– Tak! Tak! O, tak, tak! – radowało się całe królestwo

– Ale będziesz brzydka jak nikt na świecie!

Wielka cisza zapadła po ostatnich słowach wróżki

– Wróżko, co czynisz?! – wyszeptał wreszcie przerażony Król

– Tylko to zaklęcie miałam jedyne Na Świecie. Wszystkie inne powtarzam po tysiące razy.

– Odczyń je, wróżko, wymaż jak najszybciej, zanim jego echo rozejdzie się po naszym królestwie

– Nie mogę już, królu. Jeśli chcesz, zamienię wszystkie inne zaklęcia, ale to jest jedyne na świecie, i raz tylko może być powiedziane. Powiedziałam je, a teraz nie mam już mocy nic odmienić. Bo wiedz, Królu,. że jedno zaklęcie tylko innym, o większej mocy, odmienione być może. Waszej córeczce dałam zaklęcie najpotężniejsze, a więc nieodwracalne…

***

Mijały lata. Bardzo niedługo było królestwo pogrążone w smutku, bo królewna rosła tak miła, tak dobra, że wkrótce wszyscy ją polubili.

– To nic, że jest brzydka – mówiły hafciarki – ale przędzie suknie delikatniejsze od powiewnej pajęczyny.

– To nic, że jest brzydka – podnosiły chłopki głowy znad zagonów – ale żadnej pracy się nie boi, a kiedy pracuje, nikt nie może jej dorównać.

– Brzydka jest, to prawda – opowiadali sobie nauczyciele, ale gdy zacznie mówić, to jakbyś mądrą księgę czytał.

– Ona jest taka dobra – świergotał ptaszek-śpiewaczek – skrzydełko opatrzy, psa zbłąkanego nakarmi, a że brzydka…?

– Powiadają, że brzydka jest nasza królewna – mówili do siebie malarze i poeci – cóż z tego, skoro świat widzi tak pięknie…

Rosła więc królewna otoczona czcią i szacunkiem swoich poddanych. A i królestwo zrobiło się bogatsze i szczęśliwsze niż kiedyś. Każdy starał się jak mógł dorównać królewnie w pracy, dobroci, mądrości, wrażliwości. I nie zdarzyło się, żeby jeden drugiemu dokuczał, że jest kaleki, niezgrabny czy brzydki. Przecież sama ich władczyni, którą kochali bardzo była brzydka, jak nikt na świecie!

***

Czas wolniutko kroczył sobie naprzód. Coraz częściej można było spotkać Króla i Królową jak zadumani siedzą przy kominku.

– Starzejemy się, moja droga małżonko – mówił Król

– Oj, prawda to, kochany mężu. I ja i ty jesteśmy coraz bardziej zmęczeni.

– Nadchodzi czas, żeby królestwo przejął ktoś młody o zdrowych, silnych rękach i światłym umyśle.

– A i nasza królewna ostatnio jakby smętniejsza trochę…

Tak sobie rozmawiali, gawędzili, aż uradzili rozesłać gońców po wszystkich królestwach i konkurentów do ręki królewny szukać. Niech spieszą, niech przybywają, a kto się okaże najmądrzejszy i najdzielniejszy, ten otrzyma królewnę i całe królestwo na długie władanie.

Minął miesiąc, dwa… Król z Królową na próżno czekali zalotników.

Aż po trzech miesiącach wrócili gońcy z dalekich krajów.

– O, Królu nasz i Panie – wołali z płaczem – nie doczekasz się rycerzy z naszego poselstwa!

– Bęben wziąłem i po całym kraju bębniłem, że królewna, dobra i mądra jak anioł, w szczęśliwym królestwie za siedmioma górami i lasami mieszka i konkurentów do ręki czeka – bo rozumiesz Królu, od strony tamtego królestwa nasze jest właśnie za siedmioma górami i lasami – zaczął pierwszy goniec

– Ach, jak wspaniale bębniłem…! Już chcieli jechać, już na koń siadali, aż któryś z nich zawołał: „piękna być musi jak siódme nieba!” Zaraz też inni zaczęli wołać „opowiedz nam, opowiedz, jak jest piękna?” I cóż miałem im powiedzieć?! Skłamać się nie godzi, a prawdę rzec….?! A tu właśnie trębacz trąbi, że na szklanej górze śpi otoczona przez smoki i potwory zaklęta królewna: „cerę ma jak płatki śniegu, usteczka, jak kwiat róży…”…. I pojechali walczyć ze smokami! Żaden nawet nie spojrzał w stronę naszego królestwa!

– I u nas, u nas nie inaczej! – wołali gońcy z innych krajów

– Ja – zawołał następny goniec – dotarłem do kraju dwudziestego. A tam już moc gońców ze wszystkich stron świata i każdy zalety swojej pani wychwala. Ale cóż, choć godziny nie starczyło, by wymienić cnoty naszej królewny, nikt za mną nie poszedł. Pojechali do uwięzionej córy czarodzieje, na sam środek oceanu wszechświata. Bo jak wieść niesie, piękniejszej niż ona nie widziało oko ludzkie.

– O Królu, o nic, o nic nie pytają, tylko jak bardzo jest piękna!

I wszyscy gońcy wybuchnęli takim płaczem, ze żaden nie mógł powiedzieć ani słowa więcej.

Minął rok.

– Wysłałem gońców do wszystkich królestw, ale nikt, nikt nie podążył za nimi do bram naszego królestwa. Jestem zmęczony, moja droga małżonko. Więcej już we mnie żalu niż siły, nie widzę żadnej nadziei.

Zamyśliła się Królowa i rzekła

– Dawno, dawno temu, opowiadała mi babka o cudownym Państwie na Wyspie Wielkiego Jeziora. Każdy, kto tam wejdzie, zamiera z zachwytu. Miasta są tak piękne, jak żywe obrazy, o uroda kobiet dorównuje boginiom. Czy i tam dotarli nasi gońcy?

– Dobre masz serce, królowo. Moje widocznie już całe smutkiem obrosło. Jak mam wierzyć, że wśród tak pięknych kobiet, ktokolwiek usłyszy głos naszego gońca?!

Nie miał król wiary w sercu, ale jednak wyprawił posłańca do Państwa na Wyspie Wielkiego Jeziora. Na próżno jednak czekano jego powrotu. Nie wrócił ani ten, ani następny wysłany jego śladem.

***

– Królowo – szepnął wszędobylski pajączek, który zjawiał się zawsze tam, gdzie ktoś potrzebował jego pomocy – Wiatr niesie twój smutek po całym świecie. Dlaczego jest on aż tak wielki?

– Ach, pajączku – odszepnęła Królowa – jakże mam nie cierpieć, skoro znikła moja ostatnia nadzieja? Po co chcieliśmy, żeby nasze dziecko było, jak nikt na świecie?! O, gdybyśmy tylko mogli odwrócić tamte słowa, rzucone dawno temu. Teraz cierpimy, jak nikt na świecie i nie widzimy już dla siebie ratunku.

I Królowa otarła łzę spływającą po twarzy

– Zawsze jest jakiś ratunek – powiedział pajączek. – Przedostanę się z wiatrem do Państwa na Wyspie Wielkiego Jeziora i zobaczę, co tam się dzieje. Nie sprowadzę wprawdzie zalotników, ale dowiem się choć, dlaczego nikt z gońców nie powrócił.

***

Leciał pajączek dwa dni, a trzeciego dnia obniżył swój lot, gdyż usłyszał muzykę tak łagodną i słodką, że musiał się zatrzymać.

– Tak słodko mogą grać tylko liście drzew na Wyspie Wielkiego Jeziora – pomyślał. – Nawet mnie zaczyna ogarniać tęsknota i zadumanie.

Otrząsnął się jednak szybko i ruszył w stronę pałacu króla. Szedł wśród słonecznej zieleni i wonnego zapachu ogromnych kwiatów. Mury miasta, do którego podążał, mieniły się w słońcu jak kolorowe klejnoty. Mijał nieruchome postacie mężczyzn, zasłuchanych w śpiew nagrzanej łąki i kobiety piękne, jak boginie. Spotkał też gońców, którzy błądzili wśród nich oczarowani, zamyśleni. Tak się zapatrzyli w drgające kolorami przestrzenie, tak się zasłuchali w śpiewne szumy, że zapomnieli o wszystkim, co było im drogie. Minął ich pajączek i pobiegł dalej, aż do samego pałacu. Biegł tam przez dziesięć komnat przepełnionych tańcami i śpiewem, aż dotarł do jedenastej, w której był samotny, smutny i zamyślony Król Wyspy.

Na wielkim liściu bujała się kolorowa papuga, a Król Wyspy przechadzał się to w jedną, to w drugą stronę i tak do niej mówił:

– O, papużko, czy widziałaś władcę, tak wielkiego, jak ja, który byłby tak nieszczęśliwy? Nic już nie mogę poradzić. Ja, potężny król, załamuje już ręce! Kto uleczy mojego syna? Skąd się wzięła ta straszna choroba? Czemu nic go nie cieszy, nie bawi? Posyłam mu najpiękniejsze kobiety, żeby śpiewały i tańczyły, a on ledwo na nie spojrzy. Nie wyczekuje nawet na cudowny zachód słońca i od dawna przestał się przechadzać po królewskim ogrodzie. Przecież wszystko mu daję, i pytam go: czego chciałbyś jeszcze synu, masz przecież wszystko, co najpiękniejsze i najbardziej zachwycające?! A on nic nie mówi, tylko siedzi i siedzi w swoim fotelu.

Zaskrzeczała papuga i rozhuśtała mocniej złoty liść. A Król Wyspy ciągnął dalej

– Przecież sprowadzałem mu najlepszych lekarzy i najznakomitszych mędrców. Lekarze dawali mi cudowne pigułki, żeby to, co piękne, sto razy bardziej mu się podobało, a mędrcy mnie pouczali, abym innego piękna dla niego szukał. Dawałem mu leki wszelakie, i coraz to inne kobierce, muzyki i tańce,ale nic, a nic się nie zmieniło!

– Czuję wielkie nieszczęście, papużko moja. Czuję, jak zbliża się ów straszny, niepojęty czas, przepowiedziany dawno przez stare księgi.

I Król Wyspy otworzył siedem okutych skrzyń i z ostatniej wydobył ciężką, pożółkłą od starości księgę, oprawioną w grubą skórę. Zdmuchnął z niej kurz, który zaraz szarym pyłem przykrył jego szaty, otworzył ja i ze łzami w oczach czytał tajemne słowa:

:Dasz swoim ludziom wszystko, czego zapragną, i dasz im jeszcze więcej. Ale nadejdzie dzień,w którym i to będzie za mało. I stanie się Cud. A wraz z nim koniec twojego państwa.”

***

Na skrzydłach wiatru przeleciał pajączek góry i doliny, aż stanął znów u bram swojego królestwa. Co tchu pobiegł do pałacu,a potem długo opowiadał królewnie i jej dobrym rodzicom, co widział i słyszał w Państwie na Wyspie Wielkiego Jeziora.

– Jedna jest tylko rada – powiedziała królewna w zadumie. – Stamtąd nikt nie powróci Ja sama muszę się tam udać.

I zaczęła szyć sobie szatę, długą i szara jak jesienna szaruga.

Dwie strony szara ma szata

Ta jedna, to strona dla świata

Druga do wewnątrz się kryje

Tę haftem swoim wyszyję

Śpiewała królewna i długie wieczory tkała coś, czego nikt nie widział. A kiedy skończyła, narzuciła na siebie szatę, szarą jak jesienna szaruga, i wyruszyła do Państwa na Wyspie Wielkiego Jeziora..

Daleka, szeroka jest droga. Wieść o tym, że królewna wyrusza w świat, jak błyskawica rozniosła się po całym królestwie. Każdy chciał pozdrowić królewnę, dać jej jakieś dobre słowo na drogę.

– Wracaj do nas, drogie dziecko, będziemy czekać na ciebie przez wszystkie lata! – wołali za nią Król i Królowa

– Błogosławimy twoją mądrość – żegnali ja nauczyciele – Oby zawsze pewnie cię wiodła!

– Błogosławimy twoje serce – śpiewały ptaki i poeci – niech ci drogę wskazuje tam, gdzie już nie ma drogi.

I królewna szła sama – ale nie sama. Wszystkie ptaki, łąki i drzewa śpiewały dla niej hymn szczęśliwego państwa, który długo biegł za nią przez góry i doliny, a dobre słowa i serdeczne myśli grzały lepiej niż lniana szata i chroniły przed każdym złem.

Wiele dni i nocy wędrowała królewna, zanim stanęła na brzegu Wielkiego Jeziora. Daleko, gdzieś bardzo daleko, ginęła we mgle ledwo widoczna Wyspa. Wody Jeziora migotały zachwycającym blaskiem, ale na jego brzegu nie było zwierząt, ani ptaków, ani zupełnie, ale to zupełnie nic, na czym można by się przedostać ku Wyspie. Jak okiem sięgnąć ciągnęła się plaża, pusta i kamienista.

– Na cóż czekasz? – odezwało się serce królewny – Płyń! Może porwie cię smok wodny, albo w połowie drogi siły opuszczą, ale płyń, jeśli naprawdę chcesz ujrzeć Państwo na Wyspie Wielkiego Jeziora.

Zeszła królewna do Jeziora, ale gdy tylko jej szata dotknęła powierzchni wody, podpłynęła do niej łódeczka z parą mocnych wioseł. Uśmiechnęła się królewna, bo wiedziała, że serce na właściwej drodze potrafi obudzić rzeczy tylko dla niego zaklęte. Nie namyślając się wiele skoczyła do łódeczki i popłynęła. Płynęła tyle godzin, że aż trudno je zliczyć. Wreszcie, wyczerpana i znużona dotarła do brzegu z cudownie grającymi krzewami. Ale nie było tam nikogo, kto mógłby jej dłoń podać, łykiem wody orzeźwić, dalszą drogę wskazać….

***

Przez dziesięć komnat biegł sługa do swego króla, a jego oczy były okrągłe ze zdumienia.

– Królu mój! – wołał – Jakiś dziwny przybysz stoi u bram pałacu i o widzenie prosi!

– Może to któryś z naszych mędrców – ucieszył się król – wysłałem tyle nowych zawiadomień

– Ach nie! To nie może być nikt z naszego królestwa. To jakieś dziwadło, do niczego niepodobne! Głos ma kobiety, ale żadna na świecie kobieta nie ma takiej twarzy – i szat takich

nie nosi! O, jak się przestraszyłem królu mój, panie! Oczy takie głębokie i czarne, usta takie wąskie i ten nos zdecydowanie za wielki, i ten strój szary jak jesienna szaruga, o której tylko w starych księgach wyczytać można…

– Niech wejdzie! – powiedział król.

A gdy królewna zbliżyła się do niego, spytał

– Kim jesteś, tajemniczy przybyszu, i czego żądasz?

– Jestem Jąca-Wszechwiedząca – powiedziała królewna – A przybywam zza dwunastu mórz, by uleczyć twego syna, panie.

– Ach ulecz go! – zawołał król zapominając o wszystkim. – Ulecz go, a dam ci wór złota i sto pięknych kobiet, co ja mówię, dam ci pół mego królestwa, tylko go ulecz!

– Nagrodę dla mnie wybierze twój syn, gdy go zdołam uleczyć – uśmiechnęła się królewna – i tylko taką nagrodę przyjmę.

Król z radością na to przystał i czym prędzej poprowadził królewnę ku komnacie, w której siedział królewicz – chmurny i zasępiony.

Zajrzała królewna przez dziurkę, a tu muzyka gra, dziewczęta tańczą, a królewicz siedzi w swoim fotelu,w ziemie patrzy i obgryza paznokcie.

– Trudna to sprawa, królu – powiedziała. Mam pewne leki tajemne, ale one działają tylko w wielkiej ciszy. Jeśli chcesz uzdrowić twego syna, zabierz stąd dziewczęta, muzykę,a nawet tę papugę na złotym liściu i odejdź z nimi daleko.

Król tylko skinął palcem, a natychmiast ucichła muzyka, a tańczące korowody zniknęły jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki.

– Zobacz, synu, kogo ci przyprowadziłem! – zawołał król, ale królewicz na to

– Błagam cię ojcze, zostaw mnie w ciszy i spokoju! Nikogo nie oczekuję, z nikim nie pragnę rozmawiać. Jedna znam tylko radość, słodką ciszę w samotności. Uszanuj tę ciszę i nie mąć mi jej tak często próżnymi hałasy.

Wyszedł król na palcach, a z oczu królewicza płynęły dwie łzy, wielkie i ciężkie jak grochy.

– Twoja radość musi być bardzo smutna… – odezwała się cichutko królewna

Królewicz aż podskoczył ze strachu – sądził bowiem, ze sam został w komnacie

– Kim jesteś? – zawołał, a jego serce poruszone ciekawością, po raz pierwszy żywiej zabiło.

– Jestem Jąca – powiedziała królewna

– Nie wiem, co to jest Jąca – odparł królewicz i spojrzał na nią z uwagą.

– Jąca to jest coś, co nie jest piękne, ale jednak jest piękne. Co jest szare, ale jest kolorowe. Co jest jednym, ale jest wszystkim.

Zdumiał się królewicz, bo nikt dotąd nie przemawiał do niego w taki dziwny sposób. Widział przed sobą postać, która nie jest piękna, jest szara i jest z całą pewnością jedna. Nic z tego nie rozumiał, i choć bardzo wysilał swoje oczy, nic więcej ujrzeć nie mógł.

– Znam twoje myśli – uśmiechnęła się królewna – nie potrafisz jeszcze zobaczyć tego, czego nie można objąć wzrokiem.

– Och, jeśli naprawdę znasz moje myśli – wykrzyknął królewicz – powiedz mi, czemu jestem wciąż tak bardzo smutny?

– Dobrze, powiem ci to, czego sam nie wiesz. Nie możesz być wesoły, kiedy tak bardzo cierpi ziemia twojego ojca.

– Jakże to?! Czyż nie jest utulona w śpiewie najwdzięczniejszych ptasząt, czyż każdy listek drzewa nie gra cudownej melodii, która łagodzi dusze i serca? Czyż nie kąpie się w blaskach słońca, które ubiera ja na przemian w szaty złota, bursztynu i purpury?!

– A czyż tobie, synu króla, nie tańczą od rana do nocy najczarowniejsze kobiety, pieszcząc ci uszy słodkim śpiewem, a przecież smutny jesteś.

– To prawda – przyznał królewicz i zwiesił smętnie głowę

– Chodź ze mną! Pokażę ci, jak bardzo nieszczęśliwa jest twoja ziemia.

Stary król patrzył, jak królewicz opuszcza bramy pałacu, i jego serce radowało się nową nadzieją.

– Może coś się zmieni… – szeptał do siebie zaciskając palce – może wróci szczęśliwy…

A oni szli dalej i dalej, aż zatrzymali się na kwiecistych polach sięgających horyzontu, po których błądzili oczarowani ludzie

– To są pola zachwycenia – powiedział królewicz

– Nie, to są pola daremnej tęsknoty – odparła królewna. I odsłoniła jedną połę swego płaszcza.

A tam delikatnym haftem wznoszą się złociste kłosy leciutko skłonione pod własnym ciężarem, a ludzie, nisko pochyleni, pracowicie wiążą je w pękate świątynie.

– Co to jest? – zdziwił się królewicz. Nie zna tego moja ziemia.

– To są snopy – opadła królewna . Ziemia nie może być bez nich szczęśliwa. I ludzie, którzy ich nie znają też nie mogą być szczęśliwi.

Szli potem dalej, aż zatrzymali się w gajach rozdzwonionych drzewek, których listki, jak maleńkie lustereczka odbijały piękno swoich braci.

– To są gaje radości – powiedział królewicz

– Nie, to są gaje próżnego hałasu – oparła królewna

I odsłoniła drugą połę swego płaszcza. A tam drzewa mocne, krępe, soczyście zielone. Wiszą wśród listowia wielkie, dorodne owoce barwiąc ją to czerwienią, to żółcią, to fioletem. Radośni ludzie wyciągają ręce ku gałęziom lub po dwoje, po troje się zbierają, by uradzić ogromne kosze.

– Och, co to jest? – zdziwił się królewicz. Nie widziała tego moja ziemia.

– To są sady – oparła królewna. Ziemia nie może być bez nich szczęśliwa. I ludzie, którzy nie znają sadów też nie mogą być szczęśliwi.

I znowu szli dalej, przez strumyki, przez rzeczki mieniące się błękitem, srebrem i szmaragdem, przez krzewy i pola, aż doszli do kryształowych wód Wielkiego Jeziora. Zrzuciła królewna szatę, a królewiczowi aż zakręciło się w głowie, bo ujrzał świat, jakiego jeszcze nigdy nie oglądał. Młyny, które pracowicie piętrzą wodę, rybaków, którzy wyciągają ryby z sieci, kobiety dojące krowy w zagrodach, psy pilnujące wielkich stad owiec.

– Och – wyszeptał królewicz – cóż robią ci wszyscy ludzie?

– Dbają o swoją ziemię – odparła królewna. Dlatego mogą być szczęśliwi.

I wyjaśniała mu wszystko, po kolei.

– A ty, kim ty jesteś? Co robisz w tamtym dziwnym kraju?

– Czas na mnie, muszę już iść – odparła królewna narzucając na powrót szatę

– Zaczekaj chwilę! Nie wiem jeszcze tylu rzeczy!!!

Ale królewna już wstępowała w wody Wielkiego Jeziora

– Ach, co robisz?! – przeraził się królewicz – Przecież Jezioro ciągnie się aż do siódmej góry!!!

A tu już podpłynęła łódeczka, która zjawiła się niewiadomo skąd.

– Jąco, poczekaj! – wołał królewicz – Chciałbym jeszcze być z tobą! Chciałbym poznać tamten kraj! Chciałbym…

– Człowiek, który ma serce, zawsze osiągnie to, czego pragnie – dobiegło go z oddali

Zaraz już mgły pochłonęły maleńką łódeczkę i królewicz został na brzegu sam…

***

Minął rok i jeszcze sześć miesięcy, gdy do wieśniaczej chaty zapukał strudzony wędrowiec.

– Umieram z głodu i zmęczenia! Oddam mój ostatni szmaragdowy pierścień za miskę ciepłej strawy, za kąt do spania.

– Wejdź, wejdź do środka – otworzył drzwi gospodarz – widać, że z daleka przychodzisz. Chodź, ogrzej się, wyśpij, zaraz żona zupę na stół postawi.

Wędrowiec wyciągnął dłoń z pierścieniem, ale wieśniak zaśmiał się tylko

– Nie obraź się, wędrowcze, ale nam to na nic. Jedz, pij i idź w świat wypoczęty – to jest najlepsza nagroda.

– – O, jakże bym chciał, żeby w moim kraju żyli tacy ludzie … Jąca wiedziałaby może, jak ich przemienić…

– Kto to jest Jąca?

– Już tyle czasu szukam jej po świecie. Ona wie wszystko i bez niej żyć już nie umiem.

– Nie znamy Jący – powiedzieli wieśniacy – Ale idź do naszej królewny, ona ma rady na wszelkie troski.

Królewicz zjadł, wypoczął, i ruszył dalej, aż spotkał sad, w którym ludzie zbierali owoce.

Łza spłynęła mu po twarzy.

– To jest sad – szepnął do siebie. – Jąca pokazywała mi taki…

– Nic nie niesiesz? – spytał nagle jakiś głos obok – To pomóż, bo ciężkie

Królewicz z radością chwycił brzeg kosza. Zaniósł go do chaty, a potem dostał wielką torbę owoców na drogę. Pytał o Jącę, ale nikt nie potrafił mu powiedzieć

– Jak masz jakiś smutek – pożegnali go – to idź do naszej królewny – ona każdego pocieszy.

– Pójdę! – pomyślał – Musi być dobra i mądra, skoro tak ciepło mówią o niej ludzie. Jeśli nie ona wskaże mi drogę do Jący, to któż inny?

Tak rozmyślając napotkał wesołe dziewczyny, które złotą nitką kładły kwiaty na kobierce i ten widok napełnił jego serce słodką boleścią

– Widziałem takie kwiaty… a nawet jeszcze piękniejsze. Może wśród was jest Jąca, której szukam po całym świecie?

– Jąca? – zaśmiały się dziewczyny. – A kto to jest? I ciekawe, obstąpiły go kołem.

– Jąca…Jąca… jakże wam to powiedzieć…? Ona jest piękna jak… jak cały świat! Jak owoce i drzewa i rzeki. Ona ma szatę szarą…, ale tak kolorową, że aż się w oczach mieni. I taką się czuje radość, gdy jest obok! I taką się czuje tęsknotę, gdy jej nie ma! Gdy tak idę przez wasze ogrody i chaty, to widzę ją wszędzie. Jąca jest wszystkim, to znaczy… nie… Jąca jest jedna, ale jakby wszystkim była…

Dziewczyny rozbiegły się ze śmiechem

– Jakbyś o naszej królewnie mówił….- wołały – tylko, że ona nie jest piękna. Ona jest brzydka jak nikt na świecie! wśród nas jej nie ma! Idź do pałacu…idź… tam pytaj.

Jeśli ktoś idzie z tak daleka

I gdy ktoś inny ciągle czeka

Wtedy wszystkie drogi

W te jedne zawiodą go progi

Brzydka królewna od dawna czuła, że wędrowiec jest już blisko i wcale się nie zdziwiła, gdy dobiegł ją podniecony głos matki

– Królewno! Córeczko nasza! Jakiś dziwny człowiek zawitał do pałacu. Ubranie na nim w strzępach, widać daleką przebył drogę. Nie rozumiem, co mówi, o jakąś Jącę pyta, a potem o widzenie z tobą prosi….

Królewna narzuciła najpiękniejszą suknię w białe kwiaty i stanęła przed wędrowcem, który, nie śmiąc oczu podnieść tak zaczął

– Królewno, nie odważyłbym się zakłócić twojego spokoju, gdyby nie ludzie, którzy mnie do ciebie przywiedli. Mówią, żeś dobra i mądra. Że masz rady na wszelkie smutki. Może ty wiesz, gdzie mieszka Jąca? Chciałem…. chciałem kiedyś, żeby mi pomogła kraj odmienić, ale niech cały ten kraj ziemia pochłonie, gdybym miał jej nie znaleźć!!!

Ledwie wymówił te słowa, a nagle głuche drganie przebiegło całe królestwo, jakby się ziemia zatrzęsła, jakby pogłos dalekiego gromu.

– Co to? Co się stało?! wykrzyknęli ludzie i skulili się ze strachu

– Co się stało?! – zawołał królewicz.

– Spełniła się przepowiednia – powiedziała królewna łagodnym, cichym głosem, a królewicz aż drgnął na jego dźwięk i podniósł oczy – Oto wydałeś wyrok na swoje państwo. Dla nieznanego przybysza, dla szarej Jący, gotów byłeś oddać całe jego upojne piękno. Teraz na zawsze już pochłonęły go wody Wielkiego Jeziora.

– Dla Jący… tak… -szepnął królewicz patrząc w najpiękniejsze czarne oczy i czując szczęście większe nad wszystkie cierpienia.

Ale za chwilę ochłonął

– Moje państwo…? A Król, ojciec mój kochany? A ludzie?!!!

– Nic się nie martw – szepnęła królewna biorąc go za rękę – Twój król-ojciec z boleści za tobą już dawno rzucił się w fale Wielkiego Jeziora. A w tych falach, pamiętasz…?

– Łódeczka…?

– Tylko patrzeć, jak nasi gońcy sprowadzą go w te strony. A ludzie? Oni w siebie tylko zapatrzeni ani spostrzegli, że już nie istnieją…

Nagle ptaszek-śpiewaczek wpadł na czele całej gromady

– Niech żyją! Niech żyją!!!

– Matko moja, ojcze, i wy wszyscy, których kocham – odezwała się królewna – Myślę, że ten, który opuścił swój dom i samotnie wyruszył w daleką, nieznaną drogę, i przebył nie wiadomo ile krajów i trudów, a wiodła go nadzieja, która przecież mogła się nigdy nie spełnić… Więc myślę, że tak dzielny człowiek będzie godnym dziedzicem naszego królestwa.

– No, myślę… – rzekł stary Król Wyspy, którego właśnie wprowadzano w progi pałacu – Jak się podstępnie niszczy komuś państwo, to chyba trzeba dać coś w zamian.

Ale wszyscy widzieli, że Król Wyspy tylko tak mówi, a naprawdę jest bardzo, bardzo szczęśliwy.

Zbliżyła się do nich Królowa i ucałowała gorąco

– Królewno, Królewiczu – zaczęła, a głos drżał jej z wielkiego wzruszenia – Czy chcecie odtąd być razem zawsze i wszędzie?

– Bardzo chcemy – powiedzieli razem królewna i królewicz i uśmiechnęli się do siebie.

I już wszędobylski pajączek srebrną nitką splatał im ręce

– Powinienem teraz coś powiedzieć – chrząknął Król – Zawsze coś się mówi w takich uroczystych chwilach. Moi kochani…. Jakże jestem szczęśliwy, że ty, córeczko, tak jak wszystkie normalne królewny…. że nasze królestwo, tak jak wszystkie normalne królestwa…

Po czym Król odwrócił się i ukradkiem otarł łzę, która spłynęła mu po policzku.

– Jestem więc już prawie królem twojego państwa? – zwołał królewicz

Król i Królowa, Król Wyspy i wszyscy poddani pokiwali na zgodę głowami

– Słuchajcie więc! – krzyknął królewicz podnosząc wysoko ręce splecione pajęczą nitką – Słuchajcie! Ona jest najpiękniejsza na całym świecie! Drugiej takiej nigdzie nie ma!!

– Chodź – rzekł do królewny – Pójdziemy ogłosić to po całym królestwie. Kto to im wmówił te bzdury, że ty jesteś brzydka…?

Ptaszek-śpiewaczek torował im drogę, a oni szli tak równo, tak zgodnie, że pajęczej nitki, która wiąże im ręce, nie zerwali.

A jeśli ktoś widział wróżkę, która uśmiechała się z czubka drzewa, proszę o tym nikomu nie mówić.

PACJENTKA PRZY OKNIE

Pacjentka przy oknie

Mama leżała przy drzwiach, pod tlenem, z kroplówką wbitą w siną rękę.

Dotarliśmy wreszcie do jej pokoju, przechodząc przez długie korytarze, skręcając, jadąc windą, otwierając szerokie, oszklone drzwi raz i drugi. Było to szóste piętro. Im bardziej oddalaliśmy się od parteru, tym trudniej było oddychać. Powietrze w pokoju, do którego weszliśmy, nie pamiętało już w ogóle czasów wolności. Było ciepłe i gęste, przesiąknięte zapachem szpitala, wyziewami chorych i drażniącą nuta tanich środków czyszczących.

Mąż wszedł pierwszy. Nie zapytał „jak się mama czuje?”, bo na pierwszy rzut oka widać było, jak się czuje. Nienaturalnie wielkie oczy, wyolbrzymiałe przez kontrast z zapadnięta twarzą, której cienka skóra o szarawym odcieniu zdawała się pokrywać same kości, nie wyrażały nic prócz zagłębionego w sobie cierpienia. Zamglone patrzały na nas nieobecnym wzrokiem, choć widziała nas dobrze i starała się skinąć ręką, żebyśmy podeszli.

Podeszliśmy. Mąż poprawił jej poduszki.

– Natrzeć ci plecy spirytusem?

Kiwnęła głową, że tak, więc odsuwając delikatnie przewody z tlenem podwinął bawełnianą koszulkę i nacierał spirytusem drobne, jak u dziecka, plecy.

– Za dużo… poskarżyła się matka – zimne…

Zrozumiał, że leje zbyt wiele spirytusu i przyspieszył ruchy oklepując ją delikatnie.

– Zaraz się rozgrzejesz…

– Dawałam mamusi pić w nocy – odezwała się staruszka z łózka obok

– Trochę piła

Mama kiwnęła głową na mnie, żebym usiadła na brzegu łózka. Mąż przysunął sobie krzesełko i spojrzał na mamę z czułością

– Piłaś…?

– Troszeczkę. – powiedziała mama.

Nie mogła dużo mówić. Każde słowo sprawiało jej wysiłek. Jedno płuco zostało jej wycięte dwa lata temu. W drugim lekarze stwierdzili zapalenie. Cieszyliśmy się, że nie kaszle. W domu tak ją dusił ten kaszel, a tu nic. Gdyby nie to zatrucie, które tak ją odwodniło, które ją osłabiło tak bardzo, że mdlała i Jan musiał zawieść ją do szpitala, gdyby nie to, umarłaby pewnie na to nierozpoznane zapalenie płuc.

– Chcę siusiu – powiedziała mama

– Wysadzałam ją w nocy – odezwała się pacjentka obok.

– Co my byśmy bez pani zrobili? – zagadał mąż z uśmiechem – Jak ja bym sobie poradził?

– A będzie pan musiał – rzekła staruszka wesoło – Jutro wychodzę!

Mama wyjęła tlen i mąż ostrożnie zaczął sprowadzać ją z łóżka. Nie było to łatwe zadanie, bo stopy mamy wisiały bezradnie ledwo odległe od krawędzi łózka, a ona sama z trudem łąpała powietrze, jak wyjęta z wody ryba.

– Trzeba podać basen. W nocy podawałam basen, bo mamusi też się chciało siusiu.

Sąsiadka była ożywiona i radosna. Wyraźnie cieszyła się, że może pomóc i cieszyła się też, że już wychodzi.

Opuściłam salę. Mama nie chciała widzieć nikogo, oprócz syna.

Gdy wychodziliśmy, zauważyłam, że łóżko przy oknie też jest zajęte. Leżała na nim jakaś kobieta. Widać było białe, jak śnieg włosy na poduszce.

Lekarz nie ukrywał, że stan mamy jest bardzo ciężki, ale był pełen nadziei. Już w tym miesiącu powinna opuścić szpital. W każdym razie „powinno się to rozstrzygnąć”. Podkreślał, że ona sama musi chcieć wyjść z tego i że martwi się jej stanem psychicznym. Człowiek nie pokona choroby, jeśli zdecydowanie szykuje się na śmierć.

– No, jak się dziś czujesz? – spytał Jan wchodząc

– Et! – mama machnęła ręką

– Mamo! zawołałam – Z pewnością jest lepiej. Przecież machnęła mama ręką!

Mama spojrzała na swoją dłoń, jakby zdziwiona, i opuściła ją na pościel.

– Bolą mnie żyły – poskarżyła się

Do staruszki z środkowego łózka przyszła rodzina. Szpakowaty, okrągły mężczyzna w brązowym garniturze, kobieta z zatroskaną twarzą i może dziesięcioletnia dziewczynka z idealnie równo przyciętymi ciemnymi włoskami.

– Zobacz – powiedział mężczyzna – wnuczka zrobiła ci laurkę.

Kiwnął na dziecko przyzwalająco. Dziewczynka uśmiechnęła się niepewnie i z małego tornistra wyciągnęła sztywną kartę bloku z wielkim niebieskim wazonem, w którym stoją różnobarwne kwiaty. Niemal słyszałam, jak ojciec mówi do dziecka

– No, narysuj jakąś laurkę dla babci, ucieszy się

– Ależ to piękne! – zawołała babcia oglądając obrazek.

Dziewczynka siedziała na stołeczku milcząca i jakby trochę przestraszona.

Gdy wyszli, mąż natarł mamie plecy spirytusem, dolał wody do butli z tlenem i dał jej pić. Potem poszliśmy na poszukiwanie jakiegoś basenu, lżejszego niż ten szpitalny. Mama miała za słabe ręce, by go utrzymać.

Na szczęście tuż przy bloku B był sklep z całym niezbędnym wyposażeniem. Oferował wszystko, co pacjent może sobie kupić, jeśli ma ochotę.

Gdy przynieśliśmy basen, świeżutki, biały i lekki, mama wdrapywała się właśnie na łóżko

– Musiałam pójść… powiedziała, jak człowiek, który coś przeskrobał.

Byliśmy zachwyceni.

Rozgniatałam właśnie mamie banana, gdy otworzyły się drzwi i do sali weszła, a właściwie zaczęła wchodzić, niska, dość korpulentna i bardzo pochylona do przodu kobiecina. Opierała się mocno na lasce i tylko dzięki temu mogła posuwać się powoli do przodu. Widać, że chciała się ubrać jak najstaranniej. Jej obfite kształty opinała czerwona spódnica w brązowo-granatową kratę i biała bluzka z wyrzuconym naprzód, rozłożystym żakietem. Szła bardzo wolno. Stuk- krok-krok, stuk – krok-krok. Zamknęłam za nią drzwi i patrzyliśmy wszyscy, jak idzie, z głową wysunięta naprzód, powoli i konsekwentnie w stronę okna. Stuk – krok-krok, stuk – krok-krok.

Doszła.

Przyciągnęła sobie z trudem krzesło.

Usiadła na nim.

Usłyszeliśmy ciężki, przeciągły jęk chorej

– Uuuuhheeee…

Był to niski, z głębi brzucha wydobywający się głos, jakoś straszny i nieoczekiwany. Nieartykułowany dźwięk, który budził raczej chęć ucieczki, niż pomocy. Nastąpiła po nim całkowita cisza, a w zachowaniu chorej nic się nie zmieniło. Nadal leżała nieruchoma na łóżku: niewidoczne spod pościeli ciało i biała gęstwina włosów na poduszce.

Czy dopiero teraz zaczęła jęczeć, czy też, zajęci swoimi sprawami, nie słyszeliśmy jej wcześniej?

– Pa-ni Mar-io! – zawołała kobieta z ustami prawie tuż przy uchu chorej, cedząc każdą sylabę.

– Pa-ni Mar-io, po-zna-je, mnie pa-ni? To ja!

– Uuuuhheeee…- jęknęła głucho biała głowa

– To JA!. Pani Mario, poznaje mnie pani?! Ja, sąsiadka! Przyniosłam pani czekoladki…

– Uuuuhheeee…

– Cze-ko-lad-ki…Chce pani? Ja je przyniosłam.

Zdawało mi się, ze leżące ciało poruszyło się i że był to gest zniecierpliwienia, ale może top tylko my byliśmy zniecierpliwieni. Kobiecina, pochylona nisko, krzyczała, jak do kogoś bardzo, bardzo daleko.

– Pa-ni Mar-io…chce pa-ni cze-ko-lad-kę?

Nie doczekawszy się odpowiedzi zrobiła gest, jakby te czekoladki włożyć do stojącej przy łóżku szafki, ale rozmyśliła się. Wyjęła jedną i usiłowała widać włożyć ją chorej do ust, bo nagle usłyszeliśmy bolesne i kategoryczne

– Uuuhheeee…

zdecydowanie głośniejsze niż przedtem, a kobiecina cofnęła przestraszoną rękę.

– Nie chce pani – powiedziała już ciszej.

Był jakiś smutek w jej głosie i rezygnacja

– To ja je włożę do szufladki

Schowała czekoladki i znów pochyliła się nad ciałem

– Pa-ni Mar-io! – zaczęła, ale zaraz ściszyła głos i mówiła niby do niej, niby do siebie

– To ja, sąsiadka. Słyszy mnie pani? Czemu tak pani choruje? Mnie nikt nie chciał powiedzieć, co się z panią dzieje, więc przyszłam. Ja już się nie mogę doczekać, kiedy pani wróci!

Milczała chwilę, a potem powiedziała

– Ja byłam u pani w mieszkaniu. Kazio i Stasia pojechali nad morze. Kiedy pani wróci, pani Mario?

Nie doczekała się odpowiedzi. Posiedziała jeszcze chwilę, a potem wstała. Pochylona nad laską, z białym żakietem i błyszczącymi guzikami przy bluzce, szła, stukając, w stronę drzwi.

Już gdy wyszła, ciężkie, chrapliwe

– Uuuuhheeee …

rozległo się na całą salę.

Czuliśmy się zmieszani i nagle jakoś zmęczeni. Mama wykazywała lekką irytację, że ta wizyta i krzyki pacjentki spod okna odwróciły od niej uwagę męża. Żwawa staruszka też czuła się być może jakoś winna, bo pochyliła się nad łóżkiem

– Boli coś panią? – zapytała troskliwie

Żadnej odpowiedzi

– No, co pani jest? Jest co pani?

Pacjentka spod okna wydała ten sam, nieartykułowany, jękliwy dźwięk.

Poszłam po pielęgniarkę.

Ale gdy wróciłyśmy razem, w pokoju było już cicho.

– Cały czas tak okropnie krzyczała – zapewniała staruszka. Pewnie coś jej dolega.

– No, ale teraz jest cicho. Teraz jej nic nie dolega – powiedziała pielęgniarka i wyszła.

Mama dała znak, żeby nakarmić ją rozgniecionym już na papkę bananem. Odczuwaliśmy ulgę, że jest cicho i podświadomy lęk, że to wszystko może się zacząć od nowa.

„Ciekawa jestem, na co też leży ta pacjentka pod oknem” – pomyślałam wychodząc.

– O, dzień dobry pani – przywitał się Jan wesoło, bo nasza staruszka leżała wciąż na środkowym łóżku

– Może to nieładnie zabrzmi, ale cieszę się, że panią widzę.

Staruszka leżała na plecach w wyraźnie złym humorze, z zaciśniętymi wrogo ustami.

– Czyżby zdecydowała pani z nami zostać? – zażartował mąż – bardzo mi miło

– Wychodzę! – rzuciła staruszka. – Ale wypis jest jeszcze nie gotowy!

Wyglądała na osobę zdeterminowaną, żeby leżeć tak właśnie i patrzeć w sufit, ale nie wytrzymała długo. Podniosła się na łóżku i z właściwym sobie ożywieniem zaczęła opowiadać

– Wyobraża pan sobie, dwa tygodnie tu leżę i nie zrobili mi prześwietlenia kręgosłupa. A to przecież kręgosłup mnie bolał, jak tu przychodziłam. Więc mówię doktorowi: „chciałaby, zabrać to prześwietlenie”. „Jakie prześwietlenie?” – pyta. „No, kręgosłupa, przecież mi robiliście”. Spojrzał na mnie tak jakoś dziwnie. „A jak pani stała? Tak z przodu, i była taka wielka kwadratowa płyta?” „Tak, tak”- ucieszyłam się. „To było prześwietlenie klatki piersiowej, a nie kręgosłupa”.

I widzi pan, klatkę piersiową mi zrobili, a nie kręgosłup. Przez dwa tygodnie!

Mama narzekała, że ciągle jest jej gorąco i duszno i że nie może oddychać bez tlenu. Byliśmy jednak dobrej myśli. Sporo dziś zjadła. Mąż rozgniótł jej widelcem banana z odrobiną białego sera i mieliśmy wrażenie, że jej to nawet smakuje. Na porannym obchodzie lekarka pochwaliła ją, że tak się dobrze spisuje i mama była jednak w lepszym humorze. A w tej panującej tu wszędzie duchocie i mnie samej trudno było oddychać, więc nie przejmowałam się zbytnio jej narzekaniem.

Dowiedzieliśmy się, że pacjentka przy oknie ma zapalenie płuc. Szczerze mówiąc wydało mi się to dziwne.

Przyszliśmy tego dnia do matki raz jeszcze, późnym wieczorem. To było szczególne uczucie, iść przez wielki, opustoszały szpital, przytułek ludzkiego cierpienia ukrywający za każdymi drzwiami niepowtarzalne, ludzkie losy. Trzeba dobrze znać swój cel, żeby się nie zgubić i nie zboczyć z drogi w tym wielopiętrowym labiryncie, gdzie na parterze możesz modlić się do Boga w kapliczce pełnej zapachu róż i kadzideł, a im wyżej w górę, tym bardziej powietrze staje się gęste i ciężkie. Gdy dotarliśmy na szóste piętro, matka siedziała na łóżku spocona jak mysz kościelna, oddychając ciężko. Wyglądała źle. Nie było czym oddychać.

– Nie chcesz otworzyć okna? – zapytałam czując, że natychmiast po przekroczeniu progu i mnie zaczyna oblewać lepki pot.

– Tak – kiwnęła matka. Bardzo. Ale jej wciąż jest zimno.

Środkowe łóżko było już puste. Przy oknie leżała nieruchoma postać, kula białych włosów na poduszce, otulona szczelnie kołdrą.

– Nie możesz się tu udusić – powiedział mąż.

Otworzył szeroko okno, przez które do wnętrza dostało się trochę ciepłego, nagrzanego całodniowym upałem powietrza.

– Jest dobrze przykryta – rzekł spoglądając na łóżko.

Mama była zadowolona. Jan zmienił jej przepoconą koszulkę i natarł plecy spirytusem. zjadła pięć biszkoptów, które przynieśliśmy, trochę popiła wodą zabarwioną kompotem. Po pół godzinie powietrze na sali zrobiło się znośniejsze.

– Zostawcie tak – poprosiła mama, gdy zbieraliśmy się do wyjścia – Jak będzie wołać, że jej zimno, natychmiast zadzwonię po pielęgniarkę.

– Dzień dobry wszystkim – przywitał się wesoło mąż wchodząc do sali.

Wszystkie łózka były znów zajęte. Na środkowym leżała teraz tęga, blada kobieta o bystrym spojrzeniu.

– Ale dziś było wizyt u mamusi – powiedziała

– Nad ranem dałam mamusi pić – dodała, zadowolona, ze mogła się przysłużyć.

Mam kiwnęła głową.

– I Elcia była, i Janeczka.

Mówienie wciąż sprawiało jej trudność.

– Zjadłaś coś?

Kiwnęła, że nie. Że trudno zrobić siusiu i jeść się nie chce.

Jan zmieniał jej koszulkę nacierając plecy spirytusem, gdy spod okna dobiegł nas niski, przenikliwy krzyk

– Z I M N O M I!

Spojrzeliśmy w tamtą stronę. Pacjentka przy oknie leżała owinięta szczelnie kołdrą i dwoma kocami

– Od rana tak krzyczy – powiedziała tęga kobieta.

Ten ciężki, chrapliwy krzyk budził we mnie uczucie lęku. Może dlatego, że nie był skierowany do nikogo. Nie było w nim żadnej prośby. Bezwładne, nieruchome ciało wykrzykiwało w przestrzeń informację o swoim stanie. Była w tym nuta agresji, pretensji, rozczarowania i ogromnego zawodu.

– Z I M N O MI!!

Tęga kobieta pochyliła się nad nią

– Może dać pani czegoś ciepłego do picia, to się pani rozgrzeje?

– Z I M N O M I!

Mama wzruszyła ramionami. W sali było gorąco i duszno jak zwykle. Może nawet bardziej z powodu dwudniowych upałów na zewnątrz.

– Z I M N O M I !

I znowu

– Z I M N O M I!

Trudno to było wytrzymać. Pacjentka wołała co chwila. Wołała głośno. Jej krzyk zakłócał rozmowę z mamą i budził dreszcz niepokoju. Poszłam po pielęgniarkę.

– Niech pani coś poradzi! Ta chora przy oknie wciąż krzyczy, że jej zimno, nie można tego wytrzymać.

– Przecież jest nakryta! – powiedziała pielęgniarka

– Wiem! Ale ciągle krzyczy.

Pielęgniarka stanęła przy łóżku.

– Z I M N O MI! – chrypiała z całej siły nieruchoma, otulona postać.

– Jest pani nakryta, słyszy pani? Jest pani na-kry-ta!!!

krzyczała pielęgniarka tuż do ucha chorej, jak do kogoś będącego bardzo, bardzo daleko.

– Z I M N O MI! – powtarzała postać z łóżka

W końcu pielęgniarka poddała się i wyszła wzruszając ramionami.

Nasza rozmowa dalej przerywana była okrzykami „zimno mi” i było to dla wszystkich bardzo męczące.

Lekarka powiedziała, że przesilenie już nastąpiło. Dali mamie leki na odwodnienie i jest lepiej. Mam jeszcze tego nie czuje, ale to przyjdzie z czasem, no i trzeba oczywiście pobyć jeszcze w szpitalu. Najważniejsze, żeby nie tracić nadziei.

– Jak się mama czuje? – spytał mąż wchodząc.

– Et – machnęła mama ręką.

Ale my wiedzieliśmy, że lepiej, bo lekarz tak powiedział.

Pacjentka z środkowego łóżka, zadowolona, szykowała się do opuszczenia szpitala.

– Była Jańcia.. – odezwała się z trudem mama – Pomogła mi się umyć…

– Zjesz banana? – zapytał mąż.

Mama kiwnęła głową, że nie i żeby dolał wody do butli z tlenem. Mąż uzupełnił zbiorniczek, wyszorował dokładnie protezę zębów, nalał gorącej wody do termosu. Gdy otwierał okno zauważyliśmy, że łóżko przy oknie jest puste.

– Nie ma tej pani? zapytałam

– Ot, umarła – powiedziała mama, zdawało mi się, z pewną ulgą w głosie.

W sali było teraz spokojnie, cicho i jak gdyby bardziej słonecznie.

– To ja zauważyłam! – odezwała się tęga kobieta z ożywieniem – Chciałam jej dać nad ranem coś do picia, zagadać, czy co, krzyczę do niej, a ona nic, pochylam się i widzę, a ona nie oddycha. Od razu zawołałam pielęgniarkę, a pielęgniarka po lekarza i lekarz od razu stwierdził zgon.

Pakowała szybko swoje rzeczy

– Zabrali ją – stwierdziła mama z nutą satysfakcji w głosie. Czuła się jak bohaterka i była zadowolona, że wychodzi.